Isoko Rusange muri Afurika y'Iburasirazuba n'Amajyepfo

Kubijyanye na Wikipedia
Comesa-logo
COMESA Members

Isoko Rusange rya Afurika y'Iburasirazuba n'Amajyepfo ( Common Market for Eastern and Southern Africa, COMESA ) ni umuryango w'ubukungu bwo mu karere k' Afurika ufite ibihugu makumyabiri na kimwe bigize uyu muryango kuva muri Tuniziya kugera Eswatini . COMESA yashinzwe mu Kuboza 1994, isimbuza Agace k'ubucuruzi kariho kuva muri 1981. Icyenda mu bihugu bigize uyu muryango byashyizeho akarere k’ubucuruzi bwisanzuye muri 2000 ( Djibouti, Misiri, Kenya, Madagasikari, Malawi, Moritiyusi, Sudani, Zambiya na Zimbabwe ), Rwanda n’Uburundi byinjira muri FTA muri 2004, Comorosi na Libiya mu 2006, Seychelles muri 2009 na Tuniziya na Somaliya muri 2018.

COMESA ni imwe mu nkingi z'umuryango w’ubukungu ny'afurika .

Mu mwaka wa 2008, COMESA yemeye kwagura akarere k’ubucuruzi bwisanzuye bw’ubucuruzi harimo n’abanyamuryango yandi mashyirahamwe abiri y’ubucuruzi muri Afurika, Umuryango w’Afurika y’iburasirazuba (EAC) n’umuryango w’iterambere ry’Afurika yepfo ( SADC ). COMESA irasuzuma kandi gahunda rusange ya viza yo kuzamura ubukerarugendo. [1]

Kuba umunyamuryango[hindura | hindura inkomoko]

Abanyamuryango b'ubu[hindura | hindura inkomoko]

Igihugu Yinjiye
Ihembe ryibihugu bya Afrika
 Djibouti 21 Ukuboza 1981
 Eritereya 1994
 Etiyopiya 21 Ukuboza 1981
 Somaliya 21 Ukuboza 1981 (PTA) / 19 Nyakanga 2018 (COMESA) [2]
Ibihugu bya Afurika y'Amajyaruguru
 Misiri 6 Mutarama 1999
 Libiya 3 Jun 2005 [n 1]
 Sudani 21 Ukuboza 1981
 Tuniziya 18 Nyakanga 2018 [2]
Inyanja y'Abahinde
 Comoros 21 Ukuboza 1981
 Madagasikari "
 Maurice "
 Seychelles 2001
Ibiyaga Bigari byo muri Afurika
 Burundi 21 Ukuboza 1981
 Kenya "
 Malawi "
Rwanda "
 Uganda "
Afurika y'Epfo
 Eswatini 21 Ukuboza 1981 [n 2]
 Zambiya "
 Zimbabwe "
Afurika yo hagati
 Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo 21 Ukuboza 1981 [n 3]

Abahoze ari abanyamuryango[hindura | hindura inkomoko]

Igihugu Ibumoso
 Lesotho 1997
 Mozambique 1997
 Tanzaniya 2 Nzeri 2000
 Namibiya 2 Gicurasi 2004
 Angola 2007 [n 4]

Inzego[hindura | hindura inkomoko]

Dukurikije amasezerano, inzego zikurikira zifite imbaraga zo gufata ibyemezo :

  • Ubuyobozi bwa COMESA, bugizwe n'abakuru b'ibihugu cyangwa guverinoma kandi ni urwego rukuru rwa COMESA . Ubuyobozi buyobowe na Perezida watowe mu gihe cyumvikanyweho; umuyobozi uriho kuva mu Gushyingo 2021 ni Perezida wa Misiri Fattah El Sisi [3] Ubuyobozi bushinzwe icyerekezo rusange cya politiki no kugenzura imikorere rusange yimikorere nyobozi ya COMESA . Ubuyobozi bwa COMESA buterana rimwe mu mwaka mu nama zibera mu bihugu bitandukanye bigize uyu muryango . Guverinoma yakiriye n'Ubunyamabanga bwa COMESA bafite inshingano zihuriweho n’umuryango wabo . Mu gihe igihugu cyakiriye cyiyemeje kuyobora Ubuyobozi mu mwaka, Inama idasanzwe irashobora gukorwa bisabwe n’umunyamuryango uwo ari we wese w’Ubuyobozi ; igihe cyose kimwe cya gatatu cyabagize Ubuyobozi bashyigikiye icyo cyifuzo . [4] Inama z'Ubuyobozi zibera mu muhezo kandi ubusanzwe ibyemezo bifatwa mubwumvikane. Abayobozi b'inama bagomba gutanga itangazo , bakandika ibyemezo byose byafashwe . Aya mabwiriza n'ibyemezo byafashwe n'Ubuyobozi ni itegeko ku bihugu byose bigize uyu muryango no mu zindi nzego zirebwa .
  • Inama y'abaminisitiri ya COMESA
  • Ibyemezo byurukiko rwubutabera rwa COMESA byabanjirije ibyemezo byose byinkiko zigihugu. Urukiko rw’Ubutabera ntirushobora kwakira imanza ziturutse mu bihugu bigize uyu muryango gusa , ahubwo no mu bantu basanzwe n’amategeko n’amategeko, barega akanama kugira ngo hamenyekane niba igikorwa icyo ari cyo cyose cyerekeye amabwiriza, amabwiriza cyangwa icyemezo cyafashwe . Abantu bemerewe kandi mu Masezerano kurega Igihugu kiri mu Rukiko rwa COMESA ; byemewe n’amasezerano y’igikorwa icyo ari cyo cyose, amabwiriza, cyangwa icyemezo cy’ibihugu bigize uyu muryango .

Ibindi bigo bya COMESA byashyizweho kugirango biteze imbere iterambere ni :

Gereranya nandi mashyirahamwe yo mukarere[hindura | hindura inkomoko]

Inyandikorugero:African Economic Community

Reba kandi[hindura | hindura inkomoko]

Inyandiko[hindura | hindura inkomoko]

  1. 10th COMESA summit, as Libyan Arab Jamahiriya
  2. As Swaziland
  3. As Zaire
  4. Self-suspension:

Reba[hindura | hindura inkomoko]

  1. Writer, eTN Staff (27 April 2010). "Apple files patent for iTravel - eTurboNews (eTN)". eturbonews.com.
  2. 2.0 2.1 "Tunisia, Somalia Joins COMESA". Common Market for Eastern and Southern Africa. 2018-07-19. Archived from the original on 18 July 2018. Retrieved 2018-07-19.
  3. Gakunga, Mwangi (24 November 2021). "Egypt Takes Over COMESA Leadership – Common Market for Eastern and Southern Africa". COMESA (in American English). Retrieved 2023-04-28.
  4. "About COMESA". The Common Market for Eastern and Southern Africa (COMESA). Archived from the original on 7 December 2011. Retrieved 10 December 2011.

Ihuza ryo hanze[hindura | hindura inkomoko]