Juvénal Habyarimana

Kubijyanye na Wikipedia

Juvenal Habyarimana( 8 Werurwe wa 1937 − Kigali, 6 Mata ya 1994) yari umunyapolitiki Rwanda moko Hutu, yari mu ntambara na moko abatutsi. Yiswe "Kudatsindwa " ( Kinani muri Kiñaruanda , ururimi nyamukuru rw'igihugu).


Juvénal Habyarimana
Perezida wa 3 w'u Rwanda
Igihe cyo gukora Nko 5 Nyakanga nka 1973 - 6 nka Mata nka 1994
Ababanjirije Grégoire Kayibanda
Uzasimbura Théodore Sindikubwabo
Minisitiri w’intebe Sylvestre Nsanzimana
Dismas Nsengiyaremye (1992-1993)
Agathe Uwilingiyimana (1993-1994)
Amakuru yihariye
Amazina Kinani
Ivuka Ya 8 Werurwe wa 1937 Gisenyi Ntara ( Intara y'Iburasirazuba , Rwanda-Urundi)
Urupfu Ku itariki ya 6 Mata mu 1994 (imyaka 57) International Airport Kigali (Kigali, Rwanda)
Impamvu y'urupfu Misile yo mu kirere
Imva Gbadolite
Ubwenegihugu Rwanda
Ururimi kavukire Kinyarwanda
Iyobokamana Kiliziya Gatolika
Ishyaka rya politiki Ihuriro ry’igihugu riharanira demokarasi n’iterambere
Umuryango
Uwo mwashakanye Agathe Habyarimana
Abahungu 8
Uburezi
Yize muri Kaminuza ya Lovanium
Amakuru yumwuga
Umwuga umunyapolitiki
Imyaka irakora 1963-1994
Ishami rya gisirikare Ingabo z’ingabo z’u Rwanda
Urutonde Jenerali Majoro
Amakimbirane * Iteka ry'ibendera ry'igihugu (Koreya y’Amajyaruguru)
Itandukaniro hindura amakuru kuri Wikidata

Habyarimana yari perezida w’igitugu mu Rwanda kuva mu 1973 kugeza apfuye, agenda mu ndege ye bwite yicwa na misile. Urupfu rwe rwabaye mu gihe cy'intambara yo mu Rwanda kandi byongera amakimbirane ashingiye ku moko muri ako karere, bituma haza Jenoside yo mu Rwanda.

Ubuzima bwa politiki[hindura | hindura inkomoko]

Perezida w'u Rwanda, Juvénal Habyarimana na minisitiri w’intebe w’Ubuholandi Dries van Agt toasting. La Haye (Ubuholandi), ku ya 13 Gicurasi 1980

Mu 5 Nyakanga ya 1973 , Leta uwurimo mwanya wa Minisitiri w'Ingabo mu Rwanda, yatanze coup guhirika Perezida wayo, Grégoire Kayibanda , n'ishyaka rye ku butegetsi, mu Parmehutu . Kayibanda yari mubyara we akaba na perezida wa mbere watowe mu nzira ya demokarasi. Ku butegetsi bushya, Habyarimana yafungiye mubyara we n'umugore we ahantu hihishe (bivugwa ko ari inzu hafi ya Kabgayi), aho bivugwa ko bishwe n'inzara nyuma y'imyaka itatu. [ citation isabwa ]

Mu 1975 , Habyarimana yashinze ishyaka rya MRND (National Revolutionary Movement for Development) nk'umuyobozi, atangaza ko ariryo shyaka ryemewe n'amategeko mu gihugu. Igihugu cyagumye mu maboko y’ingabo kugeza igihe itegeko nshinga rishya ryemejwe mu 1978 na referendum. Muri icyo gihe, yongeye gutorwa nk'umukandida wenyine, ibintu byagarutsweho buri myaka itanu, byatangiye gukurikizwa mu 1983 na 1988.

Ku ikubitiro, yari yaratsindiye Abahutu n'Abatutsi mu kwerekana ubuyobozi budashaka gushyira mu bikorwa politiki izashimisha abayishyigikiye gusa, cyane cyane Abahutu. Ariko umugabane we ntiwakomeje, akomeza kwerekana politiki yagaragazaga iz'uwamubanjirije, Kayibanda. Yongeye gushiraho ibipimo byo kubona imyanya ya kaminuza n'ibiro bya leta bibabaza abatutsi. Ubwo yatoneshaga itsinda ry’abayoboke rigabanuka, andi matsinda y’Abahutu yasuzuguwe n’umuyobozi w’igihugu cyabo yafatanyaga n’abatutsi guca intege ubutegetsi bwe.

Mu 1990 , kubera igitutu cyaturutse ahantu hatandukanye (Umufatanyabikorwa mukuru w’u Rwanda n’umuterankunga w’imari, Ubufaransa ; abatanga amafaranga menshi, IMF na Banki y’isi; hamwe n’abaturage bacyo basaba ko habaho ijwi ryinshi n’impinduka mu bukungu), yemeye kwemerera aya mahugurwa biturutse mu yandi mashyaka.

Inyubako ari Atuyemo
Intambara y'abanyagihugu

Ingingo nyamukuru: Intambara yo mu Rwanda

Mu Kwakira 1990, FPR (Rwanda Patriotic Front) yatangiye kwigomeka kuri guverinoma ya Habyarimana iturutse mu gihugu cy’abaturanyi cya Uganda, itera intambara y'abenegihugu. FPR yari ingabo zigizwe ahanini n’abatutsi baba mu mahanga bari barahoze mu gisirikare cya Uganda (benshi mu myanya ikomeye), batererana imbaga n’ingabo za Uganda bambuka umupaka.

Urupfu[hindura | hindura inkomoko]

Ku ya 6 Mata 1994, indege bwite ya habyarimana, indege ya Falcon 50 (impano ya Minisitiri w’intebe w’Ubufaransa Jacques Chirac ) yarashwe na misile ubwo yari igiye kugwa ku kibuga cy’indege cya Kigali. Abaperezida b’amoko abiri y’Abahutu ndetse n’ibihugu bituranye bapfuye bazize iyo mpanuka: Habyarimana ubwe, ukomoka mu Rwanda, na Cyprien Ntaryamira, ukomoka mu Burundi, wamuherekeje mu rugendo.

N'ubwo uwanditse icyo gitero atarasobanurwa ku mugaragaro, byabaye mu rwego rw'intambara y'abenegihugu yatewe no gucikamo ibice hagati y'amoko ye n'Abatutsi, biganisha kuri jenoside mu Rwanda.