Grégoire Kayibanda

Kubijyanye na Wikipedia
Perezida w'u Rwanda
1961-1973
Ababanjirije Dominique Mbonyumutwa
Uzasimbura Juvénal Habyarimana
Amakuru yihariye
Ivuka Nka maypole 1 nka 1924 Musambira (Rwanda)
Urupfu Nko ku ya 15 Ukuboza nka 1976 (52 ans) Kabgayi
Impamvu y'urupfu Indwara
Ubwenegihugu Rwanda
Iyobokamana Gatolika
Amakuru yumwuga
Umwuga politiki
Ishyaka rya politiki Parmehutu
Amakuru yinshinjabyaha
Ikirego cy'inshinjabyaha gukoresha nabi ububasha
hindura amakuru kuri Wikidata

Gregoire Kayibanda (1 Gicurasi 192415 Ukuboza 1976), wafashe ubutegetsi ku itariki ya 26 Ukwakira 1961 ni Perezida wa 2 Ukwakira 1961 – 5 Nyakanga 1973) w’u Rwanda kuva rwabona ubwigenge yakuwe mu butegetsi kugeza akuwe ku butegetsi Kuri Juvénal Habyarimana.

Imyaka yo hambere hamwe n'uburere[hindura | hindura inkomoko]

Grégoire Kayibanda yavukiye i Tara, mu Rwanda. Yaturutse mu majyepfo y’igihugu kandi akomoka mu bwoko bw’Abahutu.

Guverinoma[hindura | hindura inkomoko]

Abenshi mu bahutu bari bamaze igihe kinini banga ubutegetsi buri mu maboko ya rubanda rugufi. Abunganira Abahutu bashishikarijwe na Kiliziya Gatolika , hamwe n'Ababiligi b'Ababirigi (barushagaho kugira uruhare muri Kongo). Inshingano z'umuryango w’abibumbye, itsinda ry’abatutsi n’abatuye mu Bubiligi zagize uruhare mu mvururu ziyongera mu mibereho no muri politiki. Gregoire Kayibanda, Umuhutu wo mu bwoko, yayoboye umutwe w'Abahutu. Yashinze ishyaka rya politiki rya Parmehutu ( Parti du Mouvement de l'Emancipation Hutu ; Ishyaka rya Emancipation Movement Party), yandika "Manifeste y'Abahutu" mu 1957. Itsinda ryahise riba igisirikare.

Mu gusubiza, mu 1959 yashinze ishyaka ry’abatutsi UNAR, rigizwe n’abashakaga ubwigenge bw’u Rwanda n’Uburundi bushingiye ku bwami buriho. Iri tsinda naryo ryahise rihinduka igisirikare. Intonganya zatangiye hagati ya UNAR na Parmehutu. Kwiyamamaza kwa Kayibanda kwagejeje ku bahutu ku butegetsi bwa mbere mu Rwanda.

Kayibanda yari Perezida w'u Rwanda kuva 1962 kugeza ku ya 5 Nyakanga 1973, ubwo yahirikwaga na Minisitiri w’ingabo, Jenerali Juvénal Habyarimana mu butegetsi bwa gisirikare. N'ubwo bivugwa ko nta maraso afite, biturutse ku guhirika ubutegetsi, bivugwa ko abantu 55, cyane cyane abakozi ba Leta, abanyamategeko cyangwa abacuruzi bafitanye isano n'ubutegetsi bwabanje, bishwe. Imiryango yabantu yakiriye amafaranga yo kwishyura guceceka kwabo. Guverinoma nshya yafunze Kayibanda n'umugore we ahantu hihishe (bivugwa ko ari inzu hafi ya Kabgayi), aho bivugwa ko bishwe n'inzara.