Iruka Ry'ikirunga cya Nyiragongo muri 2021

Kubijyanye na Wikipedia
Nyiragongo
Ikirunga

Ku ya 22 Gicurasi 2021, umusozi cyangwa ikirunga cya Nyiragongo muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo watangiye guturika no kuruka. Kugeza ku ya 25 Gicurasi, abantu 32 bapfuye bazize kuruka kandi amazu 1.000 yarasenyutse.

Amavu n'amavuko[hindura | hindura inkomoko]

Nk’uko umuyobozi wa parike ya Virunga abitangaza ngo iruka ry'umusozi wa Nyiragongo risa n'iruka ryabaye muri 2002, ryahitanye abantu 250. Muri Nzeri 2020, Katcho Karume, umuyobozi w’ikigo cy’ibirunga cya Goma, yavuze ko ikiyaga cya lava cyari cyuzuye vuba, byongera ibyago byo kuruka mu myaka mike iri imbere, Karume yavuze kandi ko umutingito ushobora kugaragara mbere. [1] [2] Observatoire yari imaze hafi umwaka idakora neza mbere yuko iruka, nyuma yuko Banki y'Isi igabanije inkunga nyuma y'ibirego bya ruswa. [1] Observatoire ntiyashoboye kwishyura umurongo wa interineti kugirango uhuze monitor ya kure cyangwa lisansi yo gutwara abakozi buri gihe aho babireba; abakozi babonaga amakuru gusa mugihe basuye ikirunga. [3] Muri Kanama 2020, raporo yo mu mabaruwa y’ubushakashatsi bwa Geofiziki ishingiye ku kugereranya ibikorwa by’amateka n’ibikorwa byabereye i Nyiragongo byagaragaje ko hashobora kubaho iturika hagati ya Werurwe 2024 na Ugushyingo 2027. [4]

Kuruka[hindura | hindura inkomoko]

28 Gicurasi ikarita yikigereranyo cya lava hamwe no guhinda umushyitsi bijyanye na Goma

Ahagana saa kumi n'ebyiri n'igice z'umugoroba . _ _ [5] Guverinoma ya DRC yasabye abatuye umujyi kwimuka. [6] Ikigereranyo cya lava cyagereranijwe ko cyagenderaga kuri 1 kilometre per hour (0.62 mph), byemereraga abantu umwanya wo guhunga. [7] Amaherezo lava yahagaze mu karere ka Buheme gaherereye mu majyaruguru ya Goma, isenya amazu magana. Nubwo mbere byavuzwe ko lava yatembaga mu mujyi ndetse ikagera no ku kibuga cy’indege mpuzamahanga cya Goma mu majyepfo y’umujyi, nyuma y’umunsi byemezwa ko ikibuga cy’indege ndetse n’ahantu hubatswe umujyi bitagize ingaruka. Nyamara, imigezi ya lava yari yambutse umuhanda wa N2, ikata Goma mu mujyi wa Beni ugana mu majyaruguru. [8]

Abantu bagera ku 8000 baturutse i Goma bambutse u Rwanda bahunga. [9] UNICEF yavuze ko bishoboka ko abimuwe basubira mu rugo kugira ngo bamenye amazu yabo yasenyutse, harimo kubura amazi n'amashanyarazi. [10] Amakuru dukesha BBC avuga ko byemejwe ku mugaragaro n'abayobozi b'u Rwanda ko abarenga 3.000 binjiye mu Rwanda bava i Goma. [11] UNICEF yongeyeho ko usibye abahungiye mu Rwanda, abandi bantu 25.000 na bo ngo bahungiye mu majyaruguru y'uburengerazuba bwa Sake. [12][13]


Ku ya 24 Gicurasi, umutingito ukomeye wibasiye umujyi wa Goma. [14]

Ku ya 25 Gicurasi, saa 11:03 za mu gitondo, umutingito ufite ubukana bwa 5.3 wibasiye hafi yawo, usenya inyubako nyinshi kandi utera ubwoba ko hashobora kubaho ibice bishya mu kiyaga cya lava cyangwa guturika. [15][16]

Ku ya 27 Gicurasi, abayobozi bategetse kwimura ibice bya Goma, bituma abantu ibihumbi icumi bagenda, kubera ibyago byo biva mu kuruka kw'ikirunga. [17] Ndima Kongba, guverineri w'ingabo mu ntara ya Kivu y'Amajyaruguru, yategetse kwimura hafi kimwe cya gatatu cy'abatuye umugi, mu turere 10. Kongba yavuze ko magma yagaragaye munsi y'umujyi ndetse n'ikiyaga cya Kivu hafi yacyo ishobora kwiyongera, bigatuma bishoboka ko ikiyaga gishobora guturika . Mu gihe abaturage ba Goma bahungiye ku mupaka w'u Rwanda berekeza i Gisenyi, bamwe mu baturage ba Gisenyi bahungiye iburasirazuba nyuma yo kunyeganyezwa no guhinda umushyitsi, umutingito munini wageze kuri 4.9. umutingito wageraga kure nka Kigali, umurwa mukuru w'u Rwanda, 90 kilometres (56 mi) uvuye aho byaberaga. [18][19]

Ku ya 7 Kamena, nyuma y’ibikorwa by’ibiza bimaze kugabanuka, guverinoma ya Kongo yatangaje ko izatangira gucyura mu byiciro by’abaturage bahunze umujyi. [20]

Abahitanwa n’ibyangiritse[hindura | hindura inkomoko]

Umuhanda muri Goma hamwe na Nyiragongo inyuma, 2019

Umuvugizi wa guverinoma, Patrick Muyaya, mu ijoro ryo ku ya 23 Gicurasi yavuze ko hapfuye abantu cumi na babiri: babiri bari bahiye kugeza bapfuye; icyenda mu mpanuka yo mu muhanda bahunga; n'abagororwa bane bishwe bagerageza kuva muri gereza ya Camp Munzenze i Goma. [21] UNICEF yatangaje ko abana barenga 170 baburiwe irengero, naho abana 150 batandukanijwe n'imiryango yabo. Ku ya 24 Gicurasi, habonetse imirambo itanu y’abahohotewe bahumeka, bituma umubare wa uba 20. Nyuma y’abantu bapfuye bagera kuri 32, kubera ko bamwe mu bapfuye ku ya 24 Gicurasi nyuma yo guhumeka umwotsi na gaze y’ubumara igihe bagendaga ku gice cya lava ikonje. Ibi byatangajwe na Patrick Muyaya, umuvugizi wa guverinoma, ubwo yagaragazaga ko bishoboka ko umubare wiyongera mu gihe hakomeje gushakishwa ababuze. [22] [23]

Akanama gashinzwe impunzi muri Noruveje kavuze ko amazu magana atandatu n'amashuri atanu byasenyutse. Imidugudu 17 ikikije ikirunga yatangaje ko yangiritse, nubwo imibare yahagaze muri Goma.

Loni ivuga ko guhera ku ya 25 Gicurasi, amazu 1.000 yarasenyutse n'imidugudu 17 irasenyuka.

Ku ya 28 Gicurasi, abayobozi batangaje ko bimuwe ku gahato abantu bagera ku 400.000 bava i Goma kubera guturika. Iyimurwa rije mu gihe "igihugu kitorohewe" kubera ibikorwa by'inyeshyamba mu karere. [24]

Kunegura[hindura | hindura inkomoko]

Ibikoresho byatanzwe na US Geological Survey

Abaturage bashinje Observatoire ya Goma kuba idatanga amakuru y'iruka. Banki y'isi yari yarakuyeho inkunga yagenewe abahanga bakora ubushakashatsi muri 2020, kandi nyuma y’amezi make, ikigo cy’indorerezi cyahagaritse gukurikirana ikirunga. [25] Ku ya 10 Gicurasi 2021, ikigo cy’ubugenzuzi cyari cyatanze amakuru y'uko ibikorwa by’ibiza byabereye i Nyiragongo byariyongereye, kandi mbere yari yaraburiye ko ikiyaga cya lava cy’ibirunga cyuzuye, bikongerera amahirwe yo guturika cyangwa ibiza biterwa na nyamugigima. [26] Nk’uko byatangajwe n'umuyobozi ushinzwe ubumenyi mu kigo cy’ibirunga cya Goma, Celestin Kasereka Mahinda, ngo kubura amafaranga ni byo byatumye bigora abahanga bo muri Observatoire kuburira abaturage icyo gihe kiruka. Mahinda kandi yagiriye inama abaturage ba Goma kwirinda kujya ahantu hibasiwe na lava kuva mu birunga, bityo bakirinda kugenda bitari ngombwa, kubera ko lava ari mbi kandi ari uburozi. [27] [28]

Ingaruka[hindura | hindura inkomoko]

Kuva ku ya 22 Kanama 2021 ubuzima bwagarutse cyane muri Goma. Abayobozi batekereza kwimura ibice by'umujyi mu mujyi wa Sake kubera iterabwoba ryatewe n'ikirunga n'ikiyaga cya Kivu. [29]

references[hindura | hindura inkomoko]

  1. 1.0 1.1 https://www.bbc.com/news/world-africa-57215690
  2. https://www.bbc.co.uk/programmes/w3cszh0t
  3. https://www.reuters.com/business/environment/rising-magma-empty-coffers-raise-alarm-congos-volcano-watchers-2021-03-10/
  4. "Archive copy". Archived from the original on 2021-05-23. Retrieved 2022-04-06.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  5. https://reliefweb.int/report/democratic-republic-congo/situation-report-2-volcano-eruption-goma-drc-23-may-2021
  6. https://www.aljazeera.com/news/2021/5/22/dr-congos-nyiragongo-volcano-erupts-triggering-panic
  7. https://www.bbc.com/news/world-africa-57217326
  8. https://www.bbc.com/news/world-africa-57217326
  9. https://www.cnn.com/2021/05/22/world/volcano-mount-nyiragongo-goma-congo-eruption/index.html
  10. https://edition.cnn.com/2021/05/22/world/volcano-mount-nyiragongo-goma-congo-eruption/index.html
  11. https://www.bbc.com/news/world-africa-57217326
  12. https://www.aljazeera.com/news/2021/5/23/dr-congo-volcano-eruption-leaves-death-and-trail-of-destruction
  13. http://www.xinhuanet.com/english/africa/2021-05/23/c_139965363.htm
  14. https://www.france24.com/en/live-news/20210524-volcano-death-toll-rises-as-aftershocks-shake-drcongo
  15. https://www.reuters.com/article/us-congo-volcano/earthquakes-at-congo-border-raise-fears-of-second-volcano-eruption-idUSKCN2D618B
  16. https://www.cnn.com/2021/05/22/world/volcano-mount-nyiragongo-goma-congo-eruption/index.html
  17. https://www.france24.com/en/africa/20210527-risk-of-further-eruptions-from-volcano-in-dr-congo-sparks-mass-exodus-in-goma
  18. https://www.bbc.com/news/world-africa-57240372
  19. https://www.upi.com/Top_News/World-News/2021/05/23/drc-thousands-return-after-Mount-Nyiragongo-volcano-eruption/4441621804819/
  20. https://www.aljazeera.com/news/2021/6/7/dr-congo-to-start-phased-return-of-residents-to-volcano-hit-goma
  21. https://www.washingtonpost.com/world/2021/05/22/congo-volcano-eruption-nyiragongo/
  22. https://www.sandiegouniontribune.com/news/nation-world/story/2021-05-24/residents-search-for-dead-killed-by-congos-volcano-eruption
  23. https://edition.cnn.com/2021/05/24/world/volcanic-eruption-mount-nyiragongo-goma-congo-intl/index.html
  24. https://www.dw.com/en/dr-congo-400000-flee-goma-over-volcano-eruption-fears/a-57705516
  25. https://www.africanews.com/2021/05/23/dr-congo-nyiragongo-volcano-not-monitored-for-seven-months/
  26. https://www.bbc.com/news/world-africa-57217326
  27. https://www.washingtonpost.com/world/residents-search-for-dead-killed-by-congos-volcano-eruption/2021/05/24/196b70b6-bca5-11eb-922a-c40c9774bc48_story.html
  28. https://www.cbsnews.com/news/congo-volcano-eruption-death-toll-rises/
  29. https://www.france24.com/en/tv-shows/reporters/20210827-in-goma-burning-questions-remain-after-volcanic-eruption