Urucira mukaso rugatwara nyoko
Umugani "Urucira mukaso rugatwara nyoko" waturutse ku nkuru yakomeye mu muco w’Abanyarwanda, kandi ugasobanura isomo ryo kwitondera ibyo umuntu akorera abandi, kuko ingaruka zabyo zishobora kumugeraho.[1]
Inkomoko y’Umugani:
[hindura | hindura inkomoko]Uyu mugani ukomoka ku mibanire y’umuryango, cyane cyane ku mibanire hagati y’umugore n’umukazana, cyangwa hagati y’umuntu n’abandi batari abo mu muryango we.
Inkuru ivugwa yerekana ko hari umuntu wahoraga anenga cyangwa ahemukira umukazana (mukaso), maze ibyo byamubayeho cyangwa bigatera ingaruka mbi ku muntu yitaga uwe bwite (nyina). Ibi byatumaga abantu babona ko ikibi ugirira undi gishobora kukugarukira cyangwa kigahitana uwo wita uwawe.
Ibisobanuro by'Umugani:
[hindura | hindura inkomoko]- Urucira: Bivuga ikintu cyangwa ikibazo uteza, cyangwa amahano utegura ngo agere ku bandi.
- Mukaso: Umuntu ubonwa nk’utari uwawe w’amaraso (nka mukazana, umugeni, cyangwa abandi).
- Nyoko: Wenda kugira icyo ugukoraho no kugiraho ingaruka.
Bisobanuye ko igikorwa kibi ushobora gukorera abandi abantu ushobora kutita abawe gishobora kuguhindukana kikagirira nabi abantu bawe bwite, cyangwa nawe ugahura n’ingaruka zabyo.
Inyigisho y'Umugani:
[hindura | hindura inkomoko]- Kwirinda kubogama: Wigisha ko umuntu adakwiye guhemukira cyangwa gukorera nabi abandi, cyane abatafitanye amasano nawe.
- Icyo utera abandi kigaruka: Ingorane cyangwa amakuba uteza abandi ashobora kukugeraho cyangwa guhungabanya abo ukunda.
- Kwita ku bandi mu buryo bungana: Kwibutsa abantu ko bagomba gufata abantu bose neza, batabogama cyangwa ngo bateze ikibi mu muryango cyangwa aho batuye.
Ingero zo Kuwukoresha:
[hindura | hindura inkomoko]- Iyo umuntu ashaka kugirira undi nabi, bamubwira bati: "Urucira mukaso rugatwara nyoko, uzabitekerezeho."
- Iyo umuntu agiriwe nabi n’ibikorwa bye byari bigambiriye undi, bavuga bati: "Nawe urabonye ko urucira mukaso rugutwaye nyoko."
Uyu mugani wigisha ubupfura no kwirinda ingeso mbi mu mibanire ya buri munsi.