Umukoresha:Patrickwest12/Umugezi wa Yala

Kubijyanye na Wikipedia

 

Umugezi wa Yala ni uruzi rwo mu burengerazuba bwa Kenya, uruzi rw'ikiyaga cya Victoria. Ubusanzwe itemba vuba hejuru yigitanda cyamabuye inyuze mu kibaya kinini mbere yo kwinjira mu ruzi rwa Nzoia gukora igishanga cya Yala kumupaka wikiyaga cya Victoria. Ubutaka bugenda buhingwa ahanini buhingwa cyangwa bukoreshwa mu kuragira, hamwe n’ibisigisigi bike by’ishyamba ryambere. Isuri y'ubutaka iragaragara mu kibaya cy'umugezi, cyane cyane mu bice byo hepfo. Imishinga irakomeje yo gukoresha uruzi amashanyarazi.

Amasomo[hindura | hindura inkomoko]

Umugezi wa Yala uzamuka muri Escarpment ya Nandi mu Ntara ya Rift, muri Kenya. Itemba iburengerazuba mu birometero 219 (136 mi) kugera ku munwa ku kiyaga cya Victoria mu Ntara ya Kisumu, muri Kenya. Ni umwe mu nzuzi nini zo muri Kenya zigaburira ikiyaga cya Victoria, ugereranyije usohora metero kibe 27.4 ku isegonda (970 cu ft / s). Uruzi rutanga hafi 5% byinjira buri mwaka mu kiyaga cya Victoria [3]

Umugezi wa Yala unyura mu kibaya kigari, gikuze bigaragara ko cyavuguruwe mugihe cyo kugendana kijyanye no kugenda kwa Pleistocene rwagati. Iriruka byihuse hejuru yigitanda cyamabuye, hamwe no kubura kugaragara kwa alluvial etage. Umuyoboro nyamukuru ufite metero 30 z'ubugari, usibye igishanga cya Yala. Uruzi runyura mu majyepfo y’iburasirazuba bw’ishyamba rya Kakamega, aho rufite isumo rya metero 20 zidasanzwe; [5]

Igishanga cya Yala ku nkombe y’umugezi gifite kilometero kare 175 (kilometero kare 68) ku nkombe y’amajyaruguru yikiyaga cya Victoria. Igishanga kirimo hegitari 1.500 (hegitari 3,700) Ikiyaga cya Kanyaboli, igishanga cy’amazi meza ya deltaic gifite ubujyakuzimu bwa metero 3 (9.8 ft), kigaburirwa n’umwuzure w’inzuzi za Nzoia na Yala ndetse n’amazi atemba ava mu kiyaga cya Victoria . Ikiyaga gitanga ubuhungiro bw amoko menshi y’amafi atakiboneka mu kiyaga cya Victoria. [6]

Kera umugezi wa Yala watembaga mu burasirazuba bwa 20% mu gishanga cya Yala mu kiyaga cya Kanyaboli, hanyuma ukajya mu gishanga kinini, hanyuma unyura mu kigobe gito ujya mu kiyaga cya Victoria. Uyu munsi igice cyiburasirazuba cyigishanga cyaravomwe, kandi uruzi rutemba rujya muri hegitari 8000 (hegitari 20.000). Yaciwe ku kiyaga cya Kanyaboli n'urugomero rw'ibumba. Ikiyaga cya Kanyaboli ubu cyakira amazi yacyo avuye hafi y’ahantu hafatirwa ndetse no kuva inyuma-mu bishanga. Ikigobe cy'umugezi cyaciwe ku kiyaga n'umuyoboro, watumye hegitari 500 (hegitari 1200) Ikiyaga cya Sare kinyura mu mwuzure. Ikiyaga cya Sare, gifite aho gihurira n'ikiyaga cya Victoria, ni ingenzi mu kubungabunga inyamaswa zo mu bwoko bwa cichlid zo mu kiyaga cya Victoria. Amazi yinzuzi yinjira mu kiyaga cya Victoria avuye mu kiyaga cya Sare anyuze mu muyoboro wambukiranya ikiraro gitwara umuhanda wa C27 ku nkombe z'umuhanda wa Goye. [9] [10]

Inyandiko[hindura | hindura inkomoko]