Umugezi wa Semliki

Kubijyanye na Wikipedia
umugezi wa Semliki

Umugezi wa Semliki ni uruzi runini, kilometero zigera kuri 140, muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo na Uganda muri Afurika yo Hagati n'Uburasirazuba. Itemba mu majyaruguru kuva ku kiyaga cya Edward mu Ntara ya Beni, muri Kivu ya congo ntigera mu misozi ya Rwenzori iburyo bwayo (Iburasirazuba), yisuka mu kiyaga cya Albert muri , Intara ya Irumu, Intara ya Ituri, congo reba imisozi y'ubururu ibumoso bwayo mu iburengerazuba. Umunwa wacyo uri hafi y'Umudugudu wa Katolingo mu gace ka Kanara, mu karere ka Ntoroko, muri Uganda . [1] Mu majyepfo yacyo, irazenguruka cyane igize igice cy'umupaka mpuzamahanga uhuza DRC n'uturere two mu burengerazuba bwa Uganda bwa Bundibugyo na Ntoroko, hafi ya Parike y'igihugu ya Semuliki . [1]

Kwiyongera kw'urubura gushonga kuva muri Rwenzori, kurisha cyane, ndetse no guhindura ibindi ku nkombe y'amazi byateje isuri ku nkombe kandi bigahinduka kenshi mu nzira yo gutembera mu ruzi rwo hepfo. [2] Mu turere tumwe na tumwe, Uganda irimo gutakaza metero 10 y'ubutaka buri mwaka kuruhande rwumugezi kugeza isuri hamwe na sili kuva Semuliki bigenda byuzura buhoro buhoro mu majyepfo y'ikiyaga cya Albert. [2] Ahandi hantu, congo niyo itakaza ifasi kuko inzira yinzuzi ihinduka ihindura aho bigaragara ku mupaka.

Amasomo[hindura | hindura inkomoko]

Semliki itangirira hafi ya Ishango, muri DRC, mu majyaruguru y’ikiyaga cya Edward kandi bidatinze yinjira muri parike y’igihugu ya Virunga, inyuramo ikanyura hejuru y’inzira zayo zo hejuru. Umuhanda uhuza Mpondwe, Uganda, na Beni, DRC, uri iburyo, rimwe na rimwe hafi ndetse rimwe na rimwe kure, kuko uruzi runyura muri parike. Mu majyepfo y'uburasirazuba bwa Beni, uruzi runyura munsi y'umuhanda rugakomeza amajyaruguru. Kuri ubu, umugezi uri mu burengerazuba bwumusozi wa Kiyanja muri parike yigihugu yimisozi ya Rwenzori muri Uganda. [1]

Mbere yo kuva muri parike, uruzi runyura munsi y’undi muhanda uhuza umudugudu wacongo wa Oicha n’imidugudu iri mu kibaya cya Semliki mu burengerazuba bwa congo umupaka wa Uganda n'umujyi wa Bundibugyo . Hasi y’umuhanda wambukiranya, uruzi ruva muri parike ya Virunga rukanyura mu burengerazuba bwa Parike ya Semuliki, iri muri Uganda. Hano uruzi ruhinduka umupaka uhuza congo na Uganda, kandi rukomeza kuba umupaka hafi yinzira zose zisigaye. Mugihe uruzi ruva muri parike ya Semuliki, rwegera parike yigihugu ya Sempaya, haba muri Uganda. Iyo igeze aho igeze, uruzi rutemba rugana iburengerazuba bwumupaka mpuzamahanga rwinjira mu majyepfo yikiyaga cya Albert ahantu h'amajyepfo yuburasirazuba bwa Buniyacongo . [1]

Abantu[hindura | hindura inkomoko]

Amoko abiri yingenzi muri kariya karere ni abaturage ba Amba na Bakonjo. [3] Abantu bo mu kibaya cya Semliki barimo Batuku, aborozi borozi borozi borozi mu byatsi byo ku ruzi. [2] [4] Abaturage bake ba Batwa basanzwe ari abahiga amashyamba, nabo baba mu kibaya. [3]

Ibimera n'ibinyabuzima[hindura | hindura inkomoko]

Muri parike y'igihugu ya Semuliki, ishyamba risa n'iry'ikibaya cy'umugezi wa Kongo, ubwoko bwibiti byo mu turere dushyuha, biganje ariko bivangwa n’ibindi biti n’ibimera byo mu gishanga. Imvura yumwaka muri iri shyamba rishyuha rigereranya na milimetero 1,500. [3]

Amoko arenga 400 y’inyoni, harimo n’ishyamba-ry’amashyamba, icyatsi cya elayo ya Sasi, n’amoko icyenda y’amahembe yakunze kujya muri parike, kimwe n’amoko arenga 490 y'ibinyugunyugu. [5] Mu nyamaswa z’inyamabere ziri muri parike harimo inzovu, ingwe, injangwe ya zahabu yo muri Afurika, inyamanswa, imvubu, duikers. [3]

Mu nzira yacyo, Semliki igwa hafi metero 300 [6]

Reba[hindura | hindura inkomoko]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 "Google Maps". 2013. Retrieved 17 January 2013.
  2. 2.0 2.1 2.2 . pp. 138–40. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help)
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 Chege, Florence; et al. (2002). "Kibale and Semuliki Conservation and Development Project" (PDF). International Union for Conservation of Nature (IUCN). pp. 21–22. Archived from the original (PDF) on 24 October 2012. Retrieved 18 January 2013.
  4. "Semuliki River Catchment and Water Resources Management". WWF. Retrieved 18 January 2013.
  5. https://www.semulikibutterflies.com/species-records-additions
  6. . pp. 1–21. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help)