Umugezi wa Koda (DR Congo)

Kubijyanye na Wikipedia

Koda ni uruzi ruri mu Ntara ya Dijugu, mu intara ya Ituri, muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo. Ubundi ikitwa Izina ryanditse Kodada . [1]

Amasomo[hindura | hindura inkomoko]

Uruzi rutangirira mu kibaya cya Lendu mu majyaruguru y'uburengerazuba bw'ikiyaga cya Albert, mu mirima y'u buhinzi mu majyepfo no mu majyepfo ashyira uburengerazuba bwa Kapandaroma, ku butumburuke bwa metero 2050. Irabanza ikora amasomo aringaniye muburyo rusange bwamajyepfo, nko muri kilometero 4 mu burasirazuba bwu musozi Aboro. Hafi , ku butumburuke bwa m 2000, itangira kunyura mu misozi ihanamye y'ibibaya yerekeza mu kiyaga cya Albert. Nu mugongo wi kibaya cya Bayi, [2] uburebure bwa kilometero 5 nu bugari bwa kilometero 1.5, bikarangirira kuri metero 1050 z'uburebure. [3] [4]

Nyuma gato yumupaka wibibaya, hafi , uruzi rugabanyijemo amashami abiri atandukana na metero 20 hanyuma agasubira muri m 90 munsi yimbere, agakora ikirwa kirekire. [3] Hasi hepfo gato, hafi , ihagaritswe n'urugomero ruto, [2] ahantu hahoze hitwa Isumo rya Buu. [5]

Ibinyabuzima n'ibimera[hindura | hindura inkomoko]

Mu kumanuka kumanuka mu kibaya, uruzi runyura mu ishyamba rya Tsili, runyura mu kibaya cya Bai (Koda) no mu kibaya cya Ndoogo giherereye mu burasirazuba. [2] Kugeza mu 2016, iri shyamba ryari rifite uburebure bwa kilometero 2, hagati , [3] kuri metero 1500 z'uburebure [4] na kilometero 1.5 mumajyaruguru yumudugudu Ndeke3 . Nibisigisigi bito byamashyamba yo mu turere dushyuha twigeze gutwikira ikibaya n’imisozi. Aka karere, hamwe n’andi mashyamba make y’amashyamba mu majyepfo y’iburengerazuba, ni bumwe mu buhungiro bwa nyuma bw’ubwoko buto bwa chimpanzee. Nibura byibuze andi moko atandatu y’ibinyabuzima atagaragara mu karere.

Filime documentaire ivuga amateka yubuvumbuzi "mubuzima" bwabaturage batamenyekanye ba chimpanzees, nubushakashatsi bwa siyansi bwayobowe muri kariya gace na Dr Anne Laudisoit nitsinda rye : " MBUDHA, mu kirenge cya chimpanzees " (iyobowe na Caroline Thirion, yakozwe na Porogaramu ya Gedeon, Clair-obscur Productions na TV ya Ushuaïa). [2] [1]

Reba[hindura | hindura inkomoko]

  1. 1.0 1.1 Anne Laudisoit, Justin Asimonyio Anio, Michel Komba Yendema, Bienvenu Ndjoku, Claude Mande, Falay Dadi, Jérôme Dz’na Yokpa, Gustave Ndjango Ngbathe, Jean Ngadjo Ndjaikpa, Naasson Lossa Uwale, David Maki Mbivo, Carine Mauwa, et Erik Verheyen (2016): Foret relique fragmentee d’altitude (rafale) en territoire de Djugu: Description floristique, inventaires faunistiques et notes ecologiques sur une population de chimpanzes isolee (Pan troglodytes schweinfurthii) Rapport d’Expedition Scientifique - Expedition Biodiversite en Ituri. 9 juin 2016 – 20 juin 2016, Zone de Rethy.] Online document, in French, accessed on 2019-03-26.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 Anne Laudisoit, Justin Asimonyio Anio, Michel Komba Yendema, Bienvenu Ndjoku, Jérôme Nd’za, and Ngbathe Gustave Ndjango (2016): Relict, refuge and fragmented altitude forest: Fauna and flora inventory, and ecological notes on an isolated chimpanzee population (Pan troglodytes schweinfurthii) - Part I Scientific Expedition Report, 06 – 20th March 2016, Rethy and LogoHealth Area, Djugu Territory. Online document, accessed on 2019-03-26.
  3. 3.0 3.1 3.2 Google Maps: "Koda River, DRC". Accessed on 2019-03-27.
  4. 4.0 4.1 Worldwide Elevation Map Finder: "Elevation map of Ituri, Democratic Republic of the Congo". Accessed on 2019-03-27.
  5. Cheryl Moore (2014): Comment about "Koda Hydroelectric Plant Picnic July 19, 1989" dated 2014-12-04 on the Rethy Reruns website. "the area where the Koda plant is located was formerly called Buu Falls". Accessed 2019-04-29.