Ubuzima Bwo mumutwe mugihe cya c0vid 19

Kubijyanye na Wikipedia
Icyorezo cyaviriyemo gutera ubwoba no guhangayika muri rubanda rusanzwe.

Icyorezo cya COVID-19 cyagize ingaruka ku buzima bwo mu mutwe bw'abantu ku isi. [1] [2] Icyorezo cyateje impungenge nyinshi, kwiheba, n'ibimenyetso by'ihungabana nyuma yo guhahamuka . [3] [4] Nk’uko ikigo cy’umuryango w’abibumbye cyita ku buzima WHO kibitangaza, mu mwaka wa mbere w’icyorezo cya COVID-19, ubwiyongere bw’ibibazo bisanzwe nko kwiheba no guhangayika, bwazamutseho hejuru ya 25%. [5] [6] Icyorezo cyangiritse ku mibanire myiza, kwizerana mu bigo ndetse no mu bandi bantu, cyateje impinduka mu kazi no kwinjiza amafaranga, kandi gishyiraho umutwaro munini wo guhangayika no guhangayikisha abaturage. [7] Abagore n'urubyiruko bahura n'ingaruka zikomeye zo kwiheba no guhangayika. [2] [4] COVID-19 yakajije umurego ibibazo biterwa no gukoresha ibiyobyabwenge (SUDs). Icyorezo cyibasiye cyane abantu bafite SUD. [8] Ingaruka z'ubuzima bwa SUDs (urugero, indwara z'umutima -damura, indwara z'ubuhumekero, diyabete yo mu bwoko bwa 2, immunosuppression hamwe na sisitemu yo hagati yo kwiheba, hamwe n'indwara zo mu mutwe ), hamwe n'ibibazo bifitanye isano n'ibidukikije (nko guhungabana kw'amazu, ubushomeri, no kugira uruhare mu butabera mpanabyaha), bifitanye isano nubwiyongere bwokwandura COVID-19. Amategeko agenga ibisobanuro, kimwe n’ubushomeri n’ingamba zo kugabanya ingengo y’imari mu gihe cy’icyorezo ndetse n’icyakurikiyeho, birashobora kandi kugira ingaruka ku isoko ry’ibiyobyabwenge bitemewe n’uburyo bukoreshwa mu bakoresha ibiyobyabwenge bitemewe.Ingamba zo kugabanya ubukana (ni ukuvuga intera y'umubiri, akato, no kwigunga ) birashobora kongera irungu, ibimenyetso by'ubuzima bwo mu mutwe, ibimenyetso byo kwikuramo, hamwe n'ihungabana ryo mu mutwe.

Impamvu[hindura | hindura inkomoko]

Umuganga anesthesiologue unaniwe i Pesaro, mu Butaliyani, Werurwe 2020

Impamvu zizwi zitera ibibazo byubuzima bwo mu mutwe mugihe cyicyorezo harimo gutinya kwandura, gusebanya bijyana no kwandura, kwigunga (byashyizweho nabantu bihungira bonyine cyangwa kubahiriza gufunga), hamwe na masike. [9] Abantu babarirwa muri za miriyari bimukiye mu kazi kokuri interineti , ubushomeri bw'agateganyo, amashuri yo mu rugo cyangwa amashuri ya kure, no kutagira aho bahurira n'abagize umuryango, inshuti ndetse na bagenzi bawe. [10]

Abitazwi[hindura | hindura inkomoko]

Igihe icyorezo cyatangiraga, ibyago ntibyari bizwi. Mugihe abantu barwaye binjiye mubitaro kandi inama zemewe zagiye zihinduka, kubura amakuru byongera imihangayiko no guhangayika. [11] Ibidashidikanywaho byinshi byagose intangiriro y’icyorezo, harimo kugereranya ibyago byanduye, ibimenyetso bifitanye isano hagati ya COVID-19 nibindi bibazo byubuzima. [12]

Agasuzuguro[hindura | hindura inkomoko]

gihe icyorezo cyatangiraga, umuntu wese wasangaga abantu banduye yagombaga gukemura ikibazo cy’uko bashobora kuba baranduye bityo bakaba bashobora guteza umuryango wabo ndetse n’abandi. Rimwe na rimwe wasangaga basuzugurwa. [13] [14] [15]

  1. CDC (2020-02-11). "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention (in American English). Retrieved 2020-05-17.
  2. 2.0 2.1 "Pandemic Year 1 Saw a Dramatic Global Rise in Anxiety and Depression". Scientific American (in Icyongereza). Retrieved 2021-10-10.
  3. https://www.scientificamerican.com/article/pandemic-year-1-saw-a-dramatic-global-rise-in-anxiety-and-depression/
  4. 4.0 4.1 https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/daily-life-coping/managing-stress-anxiety.html
  5. "COVID-19: Depression, anxiety soared 25 per cent in a year". UN News (in Icyongereza). 2022-03-02. Retrieved 2022-07-31.
  6. "Nearly one billion people have a mental disorder: WHO". UN News (in Icyongereza). 2022-06-17. Retrieved 2022-07-31.
  7. "OECD". read.oecd-ilibrary.org. Retrieved 2020-05-07.
  8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7396653
  9. Larsen, Jo (2021-11-29). "7 Remote Working From Home Techniques To Protect Mental Health". jolarsen.com (in American English). Retrieved 2022-05-24.
  10. https://www.unifiedinfotech.net/blog/the-effects-of-working-from-home-how-to-cope-with-the-new-normal/
  11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8237073
  12. "Inter-Agency Standing Committee Guidelines on Mental Health and Psychosocial support" (PDF). MH Innovation. Archived (PDF) from the original on 31 March 2020. Retrieved 28 March 2020.
  13. "Inter-Agency Standing Committee Guidelines on Mental Health and Psychosocial support" (PDF). MH Innovation. Archived (PDF) from the original on 31 March 2020. Retrieved 28 March 2020.
  14. "ICN COVID-19 Update: New guidance on mental health and psychosocial support will help to alleviate effects of stress on hard-pressed staff". ICN - International Council of Nurses (in Icyongereza). Archived from the original on 28 March 2020. Retrieved 28 March 2020.
  15. https://emergency.cdc.gov/coping/responders.asp