Politiki yibidukikije (Green politics)

Kubijyanye na Wikipedia

Politiki y'icyatsi, cyangwa ibidukikije, ni ingengabitekerezo ya politiki igamije guteza imbere umuryango urambye ku bidukikije akenshi, ariko si buri gihe, ushingiye ku bidukikije, ihohoterwa, ubutabera n'imibereho myiza ya demokarasi . [1] [2] Yatangiye gushingwa mu burengerazuba mu myaka ya za 70; kuva icyo gihe amashyaka yicyatsi yateye imbere kandi yihagararaho mubihugu byinshi kwisi kandi ageze kubitsinzi byamatora.

Ijambo rya politiki icyatsi ryakoreshejwe bwa mbere mu bijyanye no gupfa Grünen (Ikidage cyitwa "Icyatsi"), [3] [4] ishyaka ry’icyatsi ryashinzwe mu mpera za za 70. [5] Ijambo ibidukikije bya politiki rimwe na rimwe rikoreshwa mu nzego z’amasomo, ariko ryaje guhagararira urwego rw’inyigisho zinyuranye kuko disipuline y’amasomo itanga ubushakashatsi bwagutse buhuza ubumenyi bw’imibereho y’ibidukikije n’ubukungu bwa politiki mu ngingo nko gutesha agaciro no guhezwa, amakimbirane y’ibidukikije, kubungabunga ibidukikije no kugenzura nibiranga ibidukikije hamwe niterambere ryimibereho. [6] [7]

Amateka[hindura | hindura inkomoko]

Abayoboke ba politiki y’icyatsi bakunda kubona ko ari kimwe mu bigize isi yo hejuru kandi atari ingengabitekerezo ya politiki gusa. Politiki y’icyatsi ikura imyifatire yayo mu masoko atandukanye, uhereye ku ndangagaciro z’abasangwabutaka, kugeza ku myitwarire ya Mahatma Gandhi, Baruch Spinoza, na Jakob von Uexküll .  Aba bantu bagize uruhare mubitekerezo byicyatsi muguharanira kurebera kure kwigihe cya karindwi, no kubwinshingano za buri muntu guhitamo imico.

Kudahangayikishwa n'ingaruka mbi z'ibikorwa bya muntu kuri kamere byerekana mbere y'ibidukikije bigezweho. Abatanga ibitekerezo ku mibereho itandukanye na Roma ya kera n'Ubushinwa binubira ihumana ry’ikirere, amazi n’urusaku . [8]


Imizi ya filozofiya y’ibidukikije irashobora guhera ku batekereza kumurikirwa nka Rousseau mu Bufaransa, hanyuma umwanditsi akaba na Thoreau w’ibidukikije muri Amerika. [9] Ibidukikije byateguwe byatangiye mu mpera z'ikinyejana cya 19 Uburayi na Amerika nk'igisubizo ku mpinduramatwara mu nganda hibandwa ku kwagura ubukungu butavangiye. [10]

Amahame remezo[hindura | hindura inkomoko]

Inkingi enye

Nk’uko Derek Wall, uzwi cyane mu gushyigikira icyatsi kibisi mu Bwongereza, hari inkingi enye zisobanura politiki y'icyatsi: [11]

Referances[hindura | hindura inkomoko]

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Green_politics#Wal10
  2. https://books.google.com/books?id=lijSesXIxz0C&pg=PA84
  3. https://archive.org/details/nononsenseguidet0000wall
  4. https://archive.org/details/evolutionofgreen0000burc
  5. https://books.google.com/books?id=m2Zp5nkbvPkC&pg=PA79
  6. https://books.google.com/books?id=NixJcZnSsv8C
  7. https://books.google.com/books?id=_IwqvHWiwFkC&pg=PA6
  8. https://www.questia.com/magazine/1G1-111733101/how-rome-polluted-the-world-we-tend-to-think-of-industrial
  9. https://doi.org/10.2307%2F3984813
  10. https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9780471949404
  11. https://en.wikipedia.org/wiki/Green_politics#Wal10