Indwara ziterwa n’umwanda wibidukikije (Diseases caused by pollution)

Kubijyanye na Wikipedia
Indwara ya kanseri y'ibihaha
Impiswi

Indwara ziterwa n’umwanda bidukikije , zitera indwara zidakira n’impfu z’abantu bagera kuri miliyoni 8.4 buri mwaka. Nyamara, umwanda wakira igice cyinyungu zumuryango wisi. [1] Ibi ni bimwe kubera ko umwanda utera indwara nyinshi kuburyo akenshi bigoye gushushanya umurongo ugororotse hagati yimpamvu n'ingaruka.Hariho ubwoko bwinshi bwindwara ziterwa n’umwanda, harimo niziterwa n’umwanda w’ikirere, ubutaka bwanduye, umwanda w’amazi no kubura amazi, isuku n’isuku (WASH) . Guhumanya ikirere birashobora kugabanuka.

Indwara zidukikije nindwara ziterwa n’umwanda[hindura | hindura inkomoko]

Indwara zidukikije nigisubizo kiziguye kiva kubidukikije. Ibi birimo indwara ziterwa no gukoresha ibiyobyabwenge, guhura n’imiti y’ubumara, hamwe n’ibintu bifatika bidukikije, nk’imirasire ya UV ituruka ku zuba, ndetse n’imiterere y’imiterere. Hagati aho, indwara ziterwa n’umwanda ziterwa no guhura n’uburozi mu kirere, amazi n’ubutaka. Kubwibyo, indwara zose ziterwa n’umwanda ni indwara z’ibidukikije, ariko indwara zose z’ibidukikije ntabwo ari indwara ziterwa n’umwanda.

Indwara ziterwa numwanda wikirere[hindura | hindura inkomoko]

Ishami ry'Umuryango w'Abibumbye ryita ku Buzima (WHO) rivuga ko ihumana ry’ikirere rifitanye isano na miliyoni 7 bapfa imburagihe. Dore gusenyuka n'indwara ihumanya ikirere ritera: [2]

Guhumanya ikirere hanze[hindura | hindura inkomoko]

  • 40% - indwara yumutima ischemic
  • 40% - inkorora
  • 11% - indwara zidakira zifata ibihaha
  • 6% - kanseri y'ibihaha
  • 3% - kwandura gukabije kwubuhumekero mubana

Amazi Ahumanye[hindura | hindura inkomoko]

Nk’uko Ikigo gishinzwe kurwanya no gukumira indwara (CDC) kibitangaza: "Indwara ziterwa n’amazi ziterwa na mikorobe zitera indwara zishobora gukwirakwizwa binyuze mu mazi yanduye. Indwara nyinshi zandurira mu mazi zitera indwara zimpiswi [Icyitonderwa: ntabwo indwara zose zavuzwe hepfo zitera impiswi]. Mirongo inani- umunani ku ijana by'impiswi ku isi yose ifitanye isano n'amazi yo kunywa adafite umutekano, isuku idahagije cyangwa isuku idahagije. Izi ndwara zitera abantu miliyoni 1.5 bapfa buri mwaka, cyane cyane ku bana bato. Impamvu zisanzwe zitera urupfu ni umwuma. mu bihugu bikiri mu nzira y'amajyambere kubera amazi adafite umutekano, isuku nke, ndetse n'isuku idahagije.Izindi ndwara zandurira mu mazi ntizitera impiswi; ahubwo izo ndwara zishobora gutera imirire mibi, kwandura uruhu, no kwangiza ingingo.[3]

References[hindura | hindura inkomoko]

  1. http://www.ipsnews.net/2014/06/in-developing-world-pollution-kills-more-than-disease/
  2. https://web.archive.org/web/20140326015904/http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2014/air-pollution/en/
  3. https://www.cdc.gov/healthywater/wash_diseases.html