Imigani migufi y’Ikinyarwanda
Jump to navigation
Jump to search
Natwe utinda adahambira
imigani migufi[Hindura | hindura inkomoko]
Ababiri bajya inama baruta umunani urasana. | ||
Ababiri baruta umwe.
utazi ubwenge ashima ubwe ikibuno gishuka amabyi bitari bujyane | ||
Ababiri bashyize hamwe baruta umunani barasana. | ||
Ababiri bateranya abeza. | ||
Ababiri bica umwe. | ||
Ababiri bishe imbwa y’umwami. | ||
Ababiri ntibacibwa inka. | ||
Ababurana ari babiri umwe aba yigiza nkana. | ||
Abacuranye ubusa basangira ubundi. | ||
Abadapfuye ntibabura kubonana. | ||
Abagabanye imbisi (inyama) ntibagabana umufa. | ||
Abagabo babiri ntibabana mu nzu imwe. | ||
Abagabo bararya imbwa zikishyura. | ||
Abagira amenyo baraseka. | ||
Abagira amenyo ni museke. | ||
Abagira inyonjo bagira ibirori. | ||
Abagira iyo bajya baragenda. | ||
Abagiye inama Imana irabasanga. | ||
Abagore bagira inzara ntibagira inzigo. | ||
Abagore baragwira. | ||
Abahigi benshi bayobya imbwa (uburari). | ||
Abakingiranye ingabo ntibakingirana inyegamo. | ||
Abalinzi bajya inama inyoni zijya iyindi. | ||
Abantu bibuka imana iyo amakuba yababanye menshi. | ||
Abasangira bashonje ntawusigariza undi. | ||
Abasangira basigana imbyiro. | ||
Abasangira bike bitana ibisambo. | ||
Abasangira uduke (ubusa) bitana ibisambo. | ||
Abasobetse imisumbi ntibaba bagihishanye amabya. | ||
Abatanye badatata barasubirana. | ||
Abateranye imigeri ntibahishana amabya. | ||
Aberekeranye ntibabura kwendana. | ||
Abo umwami yahaye amata nibo bamwimye amatwi (amazi). | ||
Aboro babiri ntibasangira umwerera. | ||
Abotanye kera ntibahishanya amabya | ||
Abwirwa benshi akumva (akwumvwa na) bene yo. | ||
Agafuni kabagara ubucuti ni akarenge. | ||
Agahinda k’inkoko kamenywa n’inkike yatoyemo. | ||
Agahinda si uguhora urira. | ||
Agahwa kari k’uwundi karahandurika. | ||
Agakecuru gahaze gakina n’imyenge y’inzu. | ||
Agakono gashaje karyoshya ibiryo | ||
Agakono gashaje niko karyoshya imboga.. | ||
Agakungu gakuna imbwa. | ||
Agakungu iyo gashize agashino kayora ivu. | ||
Agakungu kavamo imbwa yiruka. | ||
Agapfa kabuliwe ni impongo. | ||
Agapfundikiye gatera amatsiko. | ||
Agasaza kamwera akandi kazakamwa? | ||
Agashyize kera gahinyuza inshuti. | ||
Agashyize kera gahinyuza intwari. | ||
Agasozi kagusabye amaraso ntuyakarenza. | ||
Agasozi kamanutse inka kazamuka indi. | ||
Agati gateretswe n’Imana ntigahungabanywa n’umuyaga. | ||
Agatinze kazaryoha ni agatuba k’uruhinja. | ||
Agatinze kazaza ni amenyo ya ruguru. | ||
Ahanze ubwana hamera ubwanwa. | ||
Aharaye inzara haramuka inzigo. | ||
Ahari amahoro, uruhu rw’imbaragasa rwisasira batanu. | Ahari amahoro uruhu rw'urukwavu rwisasira batanu | Ahari ubuhoro umuhoro urogosha. |
Aho guhana umupfu wayobya umuvu. | ||
Aho gupfa none wapfa ejo. | ||
Aho gupfa wakena. | ||
Aho gutera Gitera watera ikibimutera. | ||
Aho ibyago byaje ibihaba bica umuhoro. | ||
Aho ihene yonnye ihoramo. | ||
Aho imbwa ikubitiwe irahagaruka. | ||
Aho imbwa yaririye ntihava. | ||
Aho inkoko yasheshe ihata ibaba. | ||
Aho inkoko yasheshe itoye kenshi. | ||
Aho inkuba zerekeye ni ho ibicu bijya. | ||
Aho intumbi ziri ni ho inkongoro ziteranira. | ||
Aho kuba imbwa waba imva. | ||
Aho kuba umusega waba imbwa. | ||
Aho kunigwa n’ijambo wanigwa n’uwo uribwiye. | ||
Aho udatezeumugeni ntuhanga umugayo. | ||
Aho ujishe igisabo ntuhatera ibuye. | ||
Aho umubembe ali ntawe utungayo urutoki. | ||
Aho umutindi yanitse ntiriva. | ||
Aho umwaga utari uruhu rw’urukwavu rwisasira batanu. | ||
Aho uniga urahasanga umuhogo. | ||
Aho utazashaka umugeni ntuhanga umugayo. | ||
Aho wahishe (ujishe) igisabo, ntuhatera ibuye. | ||
Aho wisigiye siho uhurira na muramu wawe. | ||
Aho yanyuze (imboro) ntihaca urwango. | ||
Aho yonnye (ihene) ihoramo. | ||
Ak’imuhana kaza imvura ihise. | ||
Akababaje ababiri karabateranya. | ||
Akababaje umutima kazindura amaguru. | ||
Akabaye icwende ntikoga. | ||
Akabi gasekwa nk’akeza. | ||
Akabikora kabizi gateka imboga karitse. | ||
Akaboro, gato karuta amabya masa. | ||
Akabuno karusha isuka guca inshuro. | ||
Akabuno ntigasa n’akabyara gasa nako birarana. | ||
Akaburiye mu isiza ntikabonekera mu isakara. | ||
Akabuze ubuguzi gasubira (zwa) nyirako. | ||
Akagabo gahimba akandi kataraza. | ||
Akaje gahimwa n’akakazanye. | ||
Akaje karemerwa. | ||
Akamasa kazaca inka kazivukamo. | ||
Akameze ku murizo w’imbwa karimba kawuciye. | ||
Akanwa karya ntikaguhe (ntiwumve) kavuza induru ntiwumve. | ||
Akanyoni katagurutse ntikamenya iyo bweze. | ||
Akarenze umunwa karushya ihamagara. | ||
akariho karavugwa | ||
Akarimi kabi gasemera agasaya. | ||
Akarusha imboro kunagana baragata. | ||
Akarusha imbwa kwota karashya. | ||
Akaryoshye ntikariwe mu rw’undi. | ||
Akatari amagara karahahwa. | ||
Akazapfa kabungira akazakica. | ||
Akazu gato karya ubwatsi. | ||
Akebo kajya iwa Mugarura. | ||
Akeza karigura. | ||
Akeza karigura. | ||
Akeza karimara. | ||
Akicaro keza kikuramo umwana uzi ubwenge. | ||
Akiziritse ku mugozi gashirwa kawuciye. | ||
Akiziritse ku muhoro gasiga kawuciye. | ||
Ako iminsi iteruye ntikajya karemera. | ||
Ako imuhana kaza imvura ihise. | ||
Ako umukobwa ashaka karamugarika. | ||
Amaboko akorera inda yapfa akayipfumbata. | ||
Amaboko atareshya ntaramukanya. | ||
Amabya y’undi aryohera umugeri. | ||
Amacumu y’inda ntashira igorora. | ||
Amafuti y’umugabo nibwo buryo bwe. | ||
Amagambo atagira mukuru arumba ari indaro. | ||
Amagara araseseka ntayorwa! | ||
Amagara ntaguranwa amagana. | ||
Amage arisha umugabo ikivuza (igihaza). | ||
Amaherezo y’inzira ni mu nzu. | ||
Amareshya mugeni siyo amutunga. | ||
Amarira y’umugabo atemba ajya mu nda. | ||
Amarira y’umugabo atemba ajya mu nda. | ||
Amashyi make yimisha umwana impengeri. | ||
Amaso y’igikeri ntabuza umuvomyi kuvoma. | ||
Amasunzu si amasaka. | ||
Amata make amena menshi. | ||
Amata y’umukobwa aba imbere. | ||
Amatama masa ntasabira inka igisigati | ||
Amavuta y’umugabo ni amuraye ku mubiri. | ||
Amavuta y’umugabo ni amuraye ku murundi. | ||
Amazi arashyuha aliko ntiyibagirrwa iwabo wa mbeho. | ||
Amazi make aharirwa impfizi. | ||
Amenyo amerera ku majigo, inkoni igashibuka ku gishyitsi, imishino igashibuka kuri rugongo. | ||
Amenyo ni amabuye. | ||
Amirariro atera amimaro. | ||
Amirariro atera amimaro. | ||
Arenze umusozi arivovota aramutuka. | ||
Atari ayawe ntakurara kumubili. | ||
Ayo impumyi uyabara itashye (inka). | ||
Ayo ubwira umucuzi si yo ubwira umucuzikazi. | ||
B | ||
Babona isha itamba bagata urwo bambaye. | ||
Babona isha itamba Bagatan'urwo bari bambaye. | ||
Babona zireresa amabya bakagira ngo zimya zose. | ||
Babona zireresa amabya bakagira ngo zimya zose. | ||
Bagarira yose ni umwana w’umunyarwanda. | ||
Bagarira yose ni umwana w'umunyarwanda. | ||
Bagarira yose ntuzi irizera n'irizarumba. | ||
Bagarira yose ntuzi irizera. | ||
Bagarira yose. | ||
Bagutumye umurozi w’umugore uhera kuri nyoko. | ||
Banegurana ari inenge ba nenge itirora. | ||
Baranyerera yaguye Jinja. | ||
Barihima ba Mujyanama yasanze bamwendera umugore yica imboro. | ||
Barihima ni mwene Mujinya. | ||
Batutira henshi ntibazamenya iyo bataye imihoro. | ||
Bavuga ibyigondoye umuhoro ukajya imbere. | ||
Bavuga ibyigondoye umuhoro ukarakara. | ||
Bazirunge zange zibe isogo imboga zirura. | ||
Bene amazuru meza ntibaburana n’ibya nyuma. | ||
Bene imitsima bayitsimbarayeho. | ||
Bigirankana bya Nirwange bamutumye isuka yo guhamba se, ati "mwayimubajije ko ari we waraye ayibitse". | ||
Biguma bigeze ku munwa. | ||
Birabe ibyuya ntibibe amaraso. | ||
Bucya bucyana ayandi. | ||
Bucya bwitwa ejo. | ||
Buhoro buhoro bwagejeje umuhovu (pfu) ku ruzi. | ||
Buhoro buhoro nirwo rugendo. | ||
Bukorikori bwa Nyiranzikoraho yateye ibuye ati narebaga ko riboze. | ||
Burya mukaso ntaba ari nyoko. | ||
Burya si buno. | ||
Byabara usara. | ||
Byagaze iruta byabuze. | ||
C | ||
Ca bugufi iruta jya hejuru.(ntukishyire hejuru) | ||
D | ||
E | ||
F | ||
Fata ako ni yo gabo. | ||
Findi findi irutwa na so araroga. | ||
G | ||
Gahimandyadya na Kajogora baranywanye. | ||
Gashiramazizi ka Ntibazirikana rubanda rushishwa nabi. | ||
Gatindi ka Gateneneko yakenyeye agahu agateneneko agacishamo agakumwe, ati mbe bahungu no mu cyi ni ko bizahora bimeze? | ||
Gesa ubw’iyo, ubw'ino ntiburera. | ||
Gira so yiturwa indi. | ||
Gishira ibyara ntigishira amazi. | ||
Guherekeza utagushaka bitera inzira agahinda. | ||
Gusaza ni ugusahurwa. | ||
Gusekera utagushaka bitera imbeho mu menyo. | ||
Gusera intanyurwa ni ugusesa. | ||
Gushaka ni ugushobora. | ||
Gusoma mubi biruta kwirigata. | ||
H | ||
Haguma umwami, ingoma irabazwa. | ||
Hasura uwariye. Hagatura uwejeje | ||
Hobe hobe itera ibinyoro. | ||
I | ||
Iba ibyegereye byakizaga, urufunzo ntirwahiye. | ||
Iba imwe ikakugana mu ijana. | ||
Ibanga ni irya babiri. | ||
Ibihanga bibili ntibitekwa mu nkono imwe. | ||
Ibihe biha ibindi. | ||
Ibihembe by’intama ntawe umenya iyo bikura bigana. | ||
Ibirenge bijya imbu kujya imbere. | ||
Ibisa birasabirana. | ||
Ibitwenge by’inkoko bishirira mu kwayura. | ||
Ibize nabi uyima ifu. | ||
Ibuguma ntishobora isibo. | ||
Ibuguma y’umushino imira imikangara itanu. | ||
Ibuye ryabonetse ntiryica isuka (ntiriba rikishe isuka). | ||
Ibyagiye kera ibyagurukana irago. | ||
Ibyara mweru na muhima. | ||
Ibyaye amamasa yicungura amarago. | ||
Ibyaye ikiboze iracyirigata. | ||
Ibyaye ikiboze irakirigata. | ||
Ibyo abahutu birya ubahutaje. | ||
Ibyo abapfu birya abapfumu. | ||
Ibyo ejo bibara abo ejo. [Iby’ejo bibara ab’ejo.] | ||
Ibyo ihaha birushya ihambira. [Iby’ihaha birushya ihambira.] | ||
Ibyo isi ni amabanga. [Iby’isi ni amabanga.] | ||
Icyizere cyiraza amasinde. | ||
Icyo imbwa yanze umanika aho ireba. | ||
Icyo umutima ushaka, amata aguranwa itabi. | ||
Ifuni ibagara ubucuti ni akarenge. | ||
Ifuni y’imboro iruta umujyojyo w’igituba. | ||
Igihiswe kirabora na nyiracyo akabora. | ||
Igikeri cyakandagiwe n’inka kiti: uko zivuze nyamahembe. | ||
Igishongore cy’umugore ni nk’icyo imbwa. | ||
Igisiga cy’urwara rurerure kimennye inda. | ||
Igiti cyatewe n’Imana ntigihungabanywa n’umuyaga. | ||
Igiti kigororwa kikiri gito. | ||
Igiti kiswe umwana ntigicanwa. | ||
Igiti uzacana umusaza agitera akiri umusore (Igiti umugabo azacana agitera akiri umusore). | ||
Iguguna umuhini yototera isuka. | ||
Iguye ntayo itayigera ihembe. | ||
Ihene bayita mweru ikirirwa itarishije. | ||
Ihene mbi ntuyizirikaho inziza. | ||
Ihene mbi yanga mwabo. | ||
Iherezo riruta intangiriro. | ||
Iherezo ry'inzira ni mu nzu. | ||
Ihiye nabi uyima ifu. | ||
Ihunga umurinzi igwa ruhabo. | ||
Ijambo ribi rivana imboro mu gituba. | ||
Ijisho ridahuze ntirihaka. | ||
Ijisho rikwanga nturiyoberwa. | ||
Ijisho ry’imbwa ntiribuza umugabo kurya utwe. | ||
Ijisho ry’umukunzi rikuririra ripfuye. | ||
Ijisho ry’undi ntirikurebera umugeni. | ||
Ijoro ribara uwariraye. | ||
Ikimuga kiruta igiyuro. | ||
Ikinyoni kigurutse kitavuze bacyita igishwi. | ||
Imana ifasha uwifashije. | ||
Imana ihora ihoze. | ||
Imana irara ahandi igataha i Rwanda. | ||
Imandwa z’abatindi zigira iyazo mirindi. | ||
Imbaraga nke zitera imico myiza. | ||
Imbeba yakandagiye umwite w’injangwe iti: ubugabo bwari aha! | ||
Imbeba yakubise amabya ku ishyiga iti ntacyo bitwaye hazashibuka andi. | ||
Imbeba yakurikiye akaryoshye munsi y’urusyo ihakura inda y’urubati. | ||
Imboro mbi ni idafite ifaranga. | ||
Imboro mbi ni itabyara. | ||
Imboro nyamuniga iruta imboro rurizo. | ||
Imbura gihana yabuze gihamba. | ||
Imbuto y’umugisha isoromwa ku giti cy’umuruho. | ||
Imbwa yigannye inka kunnya mu rugo (barayikubita) irabizira. | ||
Imfura zisangira amata ntizisangira amaraso. | ||
Iminsi ikona inzovu (ingwe). | ||
Iminsi irasa ariko ntihwana. | ||
Iminsi iteka inzovu mu rwabya. | ||
Iminsi ivuguta nta muvuba. | ||
Iminsi ni imitindi. | ||
Iminsi umugabo amara kwa mukeba si yo amara ikuzimu. | ||
Iminsi y’umujura ni mirongo ine. | ||
Iminsi yira ari myinshi igahimwa n’umwe. | ||
Imirimo ibiri yananiye impyisi. | ||
Imishishi y’imishino ntishira inogonora. | ||
Imitunu y’igikeri ntiyirukanye abavomyi. | ||
Imitunu y’urukwavu ntibuza ishyamba gushya. | ||
Impamba itazakugeza i Kigali uyirira ku Ruyenzi. | ||
Impamvu ingana ururo. | ||
Impfizi ibyara uko ibyagiye. | ||
Impfizi izira izayontigira inyishyu. | ||
Impfizi ntiyimirwa. | ||
Impfubyi ibaga yotsa. | ||
Impfubyi yunvira mu rusaku. | ||
Impyisi barayibwiye bati amayira arafunze, iti: nari nsanzwe nigendera bugorobye. | ||
Impyisi y’iwanyu ikurya ikurundarunda. | ||
Inda ibyara mweru na muhima. | ||
Inda mbi (irimo urwango) uyiha amata ikaruka amaroso. | ||
Inda nini yishe ukuze. | ||
Inda y’umwanzi (yakwanze) uyiha amata ikaruka amaraso. | ||
Indambirwa y’iminsi yenda umurwayi. | ||
Indashimwa yahawe urutugu irutwarana n’ijosi. | ||
Indyarya ebyiri iyo ziryamanye, bucya ntayenze indi. | ||
Indyarya ihimwa n’indyamirizi. | ||
Ingabo y’umugore iragushora ntigucyura. | ||
Inganyi ya cyane iganyira nugira ngo awa. | ||
Ingendo y’undi iravuna. | ||
Ingeso ipfa nyirayo yapfuye. | ||
Ingoma idahora ni igicuma. | ||
Ingona zirya bamwe abandi bambuka. | ||
Ingurube ibyaye ntiribwa n’imbwa. | ||
Ingwe ikurira umwana ikakurusha kurakara. | ||
Ingwe ntiyari izi gufata ijosi yarabwirijwe. | ||
Inka nke zigukwera nka so. | ||
Inka ya Nkoronko igira inkomoko. | ||
Inka yikoma isazi aho igeza umurizo. | ||
Inkingi imwe ntigira inzu. | ||
Inkoko iriwabo ishomba umukara. | ||
Inkoko yaraye hanze iba yabaye inkware. | ||
Inkokokazi iteteza nk’izindi bati ngiyo kanwa kabi. | ||
Inkomyi y’amabyi irayitera. | ||
Inkonda z’umwana w’undi zirarura. | ||
Inkongoro yadede inywera mo dede wenyine. | ||
Inkoni ikubise mukeba uyirenza urugo. | ||
Inkoni ivuna igufwa ntivuna ingeso ( ntigera ku ngeso). | ||
Inkono ihira igihe, n’aho wacanira ute. | ||
Inkono ntihira ikibatsi ihira ikibariro (inkono ihira igihe, ntihira ikibatsi). | ||
Inkono zisumbanya imbyiro. | ||
Inkotsa ivuga nk’izindi bakayamagana (ngo ngiyo kanwa kabi). | ||
Inkovu icitse irushya abavuzi. | ||
Inkubisi yacyane irayitera (irayitarukiliza). | ||
Inkunguzi y’inkware ishoka agaca kayireba. | ||
Inkunguzi y’inkware yashotse agaca kayireba. | ||
Inkunguzi y’umuhutu yivuga mu batutsi. | ||
Inkunguzi y’urukob’irihiga? | ||
Inkunguzi y'igikoba yihamagarira amakara | ||
Inkunzi y’imiryango icika inkangu mu nnyo. | ||
Inkunzi y’imiryango ikobora rugongo. | ||
Inkuru mbarirano iratuba. | ||
Inkuru mbi ntiyoberana. | ||
Inkururabutindi ihakwa n’uhanyaze. | ||
Inkururarusya iswika nyirasenge. | ||
Inkware (igiye cyera) itura mu itongo ry’uwayihigaga. | ||
Inkware yinyabugingo yatoreye mwitongo ryuwayihigaga. | ||
Inshakura irongorwa kabiri. | ||
Inshuti ni iyo musangira mukayaga. | ||
Inshyuro mbi yashubije Nkundiye iwabo. | ||
Insina ngufi ntawe ntawe utayicaho ikoma. | ||
Insina ngufi ntawe utayigera. | ||
Insuti ziba nyinshi, iyo mwambaranye ubusa iraguma. | ||
Intamenya y’umugabo irira ku muziro. | ||
Intasi y’impyisi yabira maka. | ||
Intege nke ntizikina zirarwana. | ||
Intege nke zitera imico myiza. | ||
Intenge itari iyawe, uratoboroza. | ||
Inyamaswa idakenga yicwa n’umututizi. | ||
Inyamibwa y’imboro ni ishyutwe. | ||
Inyiturano y’umuhutu ni umusuzi. | ||
Inyongera mbi ni imisuha. | ||
Inyoni iguruka yisunze agati. | ||
Inyoni ivuye mu cyari itaramenya kuguruka bayifatisha intoki. | ||
Inzigo y’imboro ihozwa indi. | ||
Inzira ntibwira umugenzi. | ||
Inzoga ni imfura ikanyobwa n’imfura. | ||
Inzoka yakwanze uyiha amata ikaruka amaraso. | ||
Inzu y’umwanzi niyo uvanyeho agasakamburiro ugira uti ahiii (burya uba ukoze). | ||
Irya mukuru riratinda ariko ntirihera. | ||
Iryo wavuze urarihacyishwa. | ||
Isazi y’ubute ntirya igisebe. | ||
Isazi yaswitse urutare iti: birabe ntangare ntanga yanjye. | ||
Ishira amenyo ntishira amerwe. | ||
Ishyano rigusanze mu buriri uraryerekera. | ||
Ishyano rigwira nyirumugore umwe. | ||
Ishyano rivurwa n'irindi. | ||
Isi ntigira inyiturano. | ||
Isoni zirisha uburozi. | ||
Isuka ibagara ubucuti ni akarenge. | ||
Isuku igira isoko. | ||
Isuri isambira byinshi igasohoza bike. | ||
Itanga ishatse (Imana). | ||
Itegeko rirusha ibuye kuremera. | ||
Ivu rihoze ni ryo ryotsa inzu. | ||
Ivu rihoze ryotsa inzu. | ||
Iyagukanze ntiba inturo. | ||
Iyaguye ntayo itayigera ihembe. | ||
Iyakitse ntawe utayikora mu nda. | ||
Iyangiye aho uyemereye uyiragirira aho yamagiriye. | ||
Iyangiye aho uyemereye, uyiragirira aho yamagiriye | ||
Iyaseseye ntiyugururirwa. | ||
Iyihuse ibyara ibihumye. | ||
Iyihuse ibyara ibihumye. | ||
Iyimiye mu gisigati ibarirwa bose. | ||
Iyimiye mu gisigati ibarirwa bose. | ||
Iyo abanzi babaye benshi Imana iba mwene nyoko. | ||
Iyo abavandimwe bavumbitse akaguru, uvumbura (uvanamo/ukuramo) akawe. | ||
Iyo agahararo gashize uwahekwaga arigenza. | ||
Iyo agashungo gashize, agashino kayora ivu. | ||
Iyo amazi abaye make aharirwa impfizi. | ||
Iyo bavuze ibigoramye, imihoro ihaguruka mbere. | ||
Iyo butarira mukaso aba nyoko. | ||
Iyo iminsi ihuze urayiba. | ||
Iyo inzovu yerekeye hirya uyipfura urutsinga. | ||
Iyo inzovu zirwanye, ibyatsi birahababarira. | ||
Iyo isari isumbye iseseme, umugabo asubira ku cyo yangaga. | ||
Iyo isari yasumbye iseseme, umugabo asubira kucyo yanze (yifuza icyo yangaga). | ||
Iyo ngira ntya yari ijambo ni uko yaje nyuma. | ||
Iyo nyokobukwe akunze ukurura ihururu. | ||
Iyo umuntu agukoreye nabi aba akwigishije. | ||
Iyo umutindi yanitse ntiriva. | ||
Iyo urugo rwarazwe imishino, umwana w’umukobwa avukana itanu. | ||
Iyo uruhahirwa na babiri rutazanye ibinyoro ruzana mburugu. | ||
Iyo usanze abavandimwe bavumbitse akarenge uvanamo akawe. | ||
Iyo usanze imbwa yuriye igiti, uhita ubaza uwayurije. | ||
Izina ni ryo muntu. | ||
Izotanye zisigana ivu. | ||
J | ||
K | ||
Kabutindi igumbashya inkoko. | ||
Kabutindi itera umugore kwikuruza. | ||
Kamenyero yenze nyina. | ||
Kami ka muntu [k’umuntu] ni umutima we. | ||
Kanga mu jisho ntikanga mu kanwa. | ||
Karabaye ntiyendwa. | ||
Kirazira kugirira umwana nabi. | ||
Kiriziya yakuye kirazira. | ||
Kirya abandi bajya kucyirya kikishaririza. | ||
Kitirirwa umwana kagatera nyina akabondo. | ||
Kora ndebe iruta vuga numve. | ||
Kuba imbwa si ukumoka. | ||
Kubwira utumva ni nko guta inyuma ya Huye. | ||
Kubyara ni ugusubiza ingobyi imugongo. | ||
Kugabirwa kwitura kurutwa n’igihango cy’umucyene. | ||
Kugenda bitera kubona. | ||
Kugera kure si ko gupfa. | ||
Kuramutsa utagushaka bitera imbavu imisonga. | ||
Kure ni mu nda. | ||
Kurya bike ni ukubikena. | ||
Kuvuga menshi siko kuyamara. | ||
Kuzinduka kw’inkoko ntikwayibujije kunnya ku butanda. | ||
Kuzinduka kwa rusake ntikwayibujije kunnya mu nzu. | ||
Kwa Bugabo bavuza induru, kwa Bwoba havuga impundu. | ||
Kwa nyokorome uherekwa na nyoko. | ||
Kwikiriza ntibibuza uwanga kwanga. | ||
L | ||
M | ||
Maguru ya sarwaya yasize imvura n’umuyaga. | ||
Mpana umupfu yananira nkamwoshya. | ||
Mpemuke ndamuke yagambaniye uwamuhaye inka. | ||
Mu gihugu cy’impumyi uwo ijisho rimwe aba ari umwami. | ||
Mu nda ni kure. | ||
Mujinya wa Nyamwijinya yasanze umugore we yasambanye aragaca. | ||
Mukuru w’ijambo ni irindi. | ||
Mukuru w’ijambo ni irindi. | ||
Murankorere ibindi nzivomera. | ||
Mwa nyina wundi ni mwa nyiranyenga. | ||
Mwene samusure avukana isunzu. | ||
N | ||
N’inyange zirapfa nkaswe ibyiyoni. | ||
N’izibika zari amagi. | ||
Na nyina w’undi abyara umuhungu. | ||
N'abantu barapfa. | ||
Naho Miseke ndarwana. | ||
Nari umugabo ntihabwa intebe. | ||
Ndaguhaye iruta ndakuzirikana. | ||
Ndakureba ukanshisha naho hasi warashize. | ||
Ndakwanze ntijya ivamo ndagukunze. | ||
Ni ikizi (ikizwi na) bose nk’umuravumba (nk’agacuma k’amagambo). | ||
Nsabira nsome irutwa n’insangirano. | ||
Nshimwe nshimwe y’umugore yamukoboye injuma. | ||
Nshimwe y’umukobwa ikobora injuma | ||
Nta baronkera rimwe nk’abaca imisigati. | ||
Nta batana badatandukanye. | ||
Nta bugabo buruta ububwa. | ||
Nta bworo burama nkubwo ikirenge. | ||
Nta byera ngo de. | ||
Nta gahora gahanze. | ||
Nta giti kibura inyoni ikigwaho. | ||
Nta gufwa ry’umusundi rirenzwa urugo. | ||
Nta kabura imvano. | ||
Nta kurama kudapfa. | ||
Nta mboro mbi yambaye ifaranga. | ||
Nta mubi wisize. | ||
Nta mugabo umwe. | ||
Nta mugani uva ku busa. | ||
Nta muheza w’ibyo isi. [w’iby’isi.] | ||
Nta mukobwa utagira umubwira ati erecyera hino. | ||
Nta munyagara w’inyama. | ||
Nta mupfu w’itabi. | ||
Nta murozi wabuze umukarabya. | ||
Nta muteja w’imboro. | ||
Nta muzindutsi wa cyane watashye mu mutima w’undi. | ||
Nta mwami uba akabeba. | ||
Nta mwami uba umugaragu (akabeba). | ||
Nta mwami wica, hica rubanda. | ||
Nta mwinjira ugira ijambo. | ||
Nta mwiza wabuze inenge, na Nyirahuku agira amabinga. | ||
Nta nkokokazi ibika isake ihari. | ||
Nta nkuba ikubita umunyabugingo. | ||
Nta nkumi yigaya ikibero (itako, ubuto), n’irwaye igisebe ica inzaratsi. | ||
Nta nkumi yigaya. | ||
Nta nyama itarya umutsima. | ||
Nta rutugu rukura ngo rusumbe ijosi. | ||
Ntawanga kugwa aheza. | ||
Ntawanga kuryama ngo atarota. | ||
Ntawanga umuruho ashyukwa. | ||
Ntawe ubura ishyano ashyukwa. | ||
Ntawe uhisha uwo ahishaho. | ||
Ntawe ujya mu ishyamba ngo abure ishyano akurayo. | ||
Ntawe unanira abamushuka ananira abamuhana. | ||
Ntawe uneza rubanda. | ||
Ntawe urata inkovu z’imiringa. | ||
Ntawe uribara nk’umuto waribonye. | ||
Ntawe urutwa yenda. | ||
Ntawe urya inka nka nyirayo. | ||
Ntawe urya umuntu ngo ananirwe n’urutoki. | ||
Ntawe usesa uwo acyota. | ||
Ntawe ushaka uko nyina yashatse. | ||
Ntawe uta akanyaga atagahambuye. | ||
Ntawe utinya ijoro, atinya icyo bahuriyemo. | ||
Ntawe utinya uwo yatutse. | ||
Ntawe utunga izo adashitura. | ||
Ntawe uvuma iritararenga. | ||
Ntawe uyoberwa umwibya, ahubwo ayoberwa aho amuhishe. | ||
Ntawiheba ritararenga. | ||
Ntawivuga nabi ameza ahari. | ||
Ntawiyaga (ntawivuga) amabi ameza ahari. | ||
Ntayo iyoberwa iyayo mu mwijima. | ||
Ntayuzura nkiyali ihali. | ||
Ntihaba bapfana iki. | ||
Ntihaba gutunura haba Imana ikurebera. | ||
Ntinde bankumbure yasanze baramwibagiwe. | ||
Ntugahandwe ku rurimi ikirenge gihari. | ||
Nubakira imisure sinishinze imilizo yazo. | ||
Nuhigimye aba avuze. | ||
Nuwapfuye ejo ntaririrwa. | ||
Nuwaraya imbwa yarya inzungu. | ||
Nuwendeye nyina mu nyenga yaramenyekanye. | ||
Nyamwanga kwumva ntiyanze kubona. | ||
Nyamwanga yanze n’uwamuhaye inka. | ||
Nyina w’umukungu ntabyina nabi. | ||
Nyirakarimi kabi yatanze umurozi gupfa. | ||
Nyiramaso yerekwa bike ibindi yirebera. | ||
Nyirambigirambizi yiciye ururasago ku gituba rwanga kuva ati: turaturanye n’ejo nzongera. | ||
Nyiri ibyago ibyatsi bimwima inzira. | ||
Nyiri impare niwe umenya uko ayigobeka. | ||
Nyiri inkota ni uyifashe akarumyo. | ||
Nyirumupfu ni we ufata ahanuka. | ||
Nyirumutwe munini ntarengwa n’imijugujugu. | ||
Nyokobukwe si umuko. | ||
Nyokorome akuruma akurora. | ||
Nzapfa nzakira simbizi. | ||
O | ||
P | ||
R | ||
Ribara uwaribonye. | ||
Ruliye abandi rutakwibagiwe. | ||
Runo si u Rwanda ni urwandiko. | ||
Rurarya ntiruhaga. | ||
Ruza rutwara abaseka. | ||
S | ||
Sakindi izaba ibyara ikindi. | ||
Sakwe sakwe irutwa na so araroga. | ||
So aguha umugore ntamukwendera. | ||
So ntakwanga, akwita nabi. | ||
T | ||
Tega amatini ngo urabona amatuba. | ||
Tuza duturane. | ||
U | ||
Ubabaye niwe ubanda urugi. | ||
Ubamba isi ntakurura. | ||
Ubitse munda imbwa ntimwiba. | ||
Ububwa buravukanwa. | ||
Ubugabo butisubiraho bubyara ububwa. | ||
Ubugabo si ubutumbi. | ||
Ubugore si amabere n’ihene irayagira. | ||
Ubukana bw’imbwa bushirira mu imoka. | ||
Ubukana bw’umwungu ntibwotsa urutaro. | ||
Ubukene si ikineguro. | ||
Ubunini si ubugabo. | ||
Ubunwa bwagusomeye umugabo burakwongrera ntiwumve. | ||
Ubupfura buba mu nda. | ||
Uburebure si ubwenge. | ||
Uburere buruta ubuvuke. | ||
Uburere bwiza bucisha imfura mu mwijima. | ||
Uburiye umubyizi mu kwe ntako aba atagize. | ||
Uburo bwinshi ntibugira umusururu. | ||
Ubusa burimara. | ||
Ubusabusa buruta ubusa. | ||
Ubusabusa bw’umusundi buvura imboro umusonga. | ||
Ubusambo ni bubi. | ||
Ubushiki ni uburibwa. | ||
Ubushyitsi buribwa ni muramu w’umuntu. | ||
Ubutegetsi si ubukonde. | ||
Ubuto bw’isha ntibusobanura inzara. | ||
Ubuze icyo atuka inka agira ati dore icyo gicebe. | ||
Ubuze inda amena imigi. | ||
Ubuze uko agira agwa neza. | ||
Ubwenge buke burushya amaguru | ||
Ubwenge burarahurwa. | ||
Ubwenge buza nyuma y’uburagi. | ||
Ubwenge buza ubujiji buhise. | ||
Ubwira intumva ata ibiheko. | ||
Ubwira umuzi ntavunika. | ||
Ubwiru bw’ingomabumenywa n’umwiru na nyirayo. | ||
Ubwiza bw’intobo ntibuyibuza kurura. | ||
Ubwiza bw’umukobwa ntibwamubujije kuruha. | ||
Ubyaye nabi aramutswa (atukwa) n’abakwe. | ||
Ubyina iwabo arasebwa. | ||
Ubyinana na mucyeba ntahumbya. | ||
Ubyinana na mucyeba ntahumbya. | ||
Uca imisoto y’inda ntafasha umuhoro hasi. | ||
Uca mw’ishyamba utazi ugaca inkoni utazi. | ||
Uca urubanza rw’abavandimwe arararma. | ||
Ucira injiji amarenga amara ibinonko. | ||
Ucyenze rimwe ntaba akimaze. | ||
Ucyeza abami babiri aba ashaka twange umwe. | ||
Udapfuye arakira. | ||
Udashinga ntabyina. | ||
Ufinura itari iye ageza ku mukondo. | ||
Ufite gisegura anaga ijosi. | ||
Ufite icyo abunza bwira aguze. | ||
Ufite umufata ijosi ararigwandika. | ||
Ufite umusegura agonda ijosi. | ||
Ugaburira uwijuse bararwana. | ||
Ugaya ibye abyibiramo. | ||
Ugaya impundu z’urushishi, areba amatama ziturukamo. | ||
Ugiciye inkondo siwe ugicundamo. | ||
Ugirirwa neza n’uwo yayigiriye aba agira Imana. | ||
Ugiye iburyasazi azimira nzima. | ||
Ugiye iburyasazi azirya mbisi. | ||
Ugucumise ingufi ntaba akwimye indende. | ||
Uguhaye akubonye arutwa n’uguhaye akuzirikanye. | ||
Uguhiga ubutwari muratabarana. | ||
Uguhimye atiretse ..... | ||
Uguhishe ko akwanga umuhisha ko ubizi. | ||
Ugusumba arakumanurira. | ||
Ugusuriye ntumusurire akwita ikibura nnyo. | ||
Ugusuriye ntumwishyure akwita akarondwe. | ||
Uhagarikiwe n’ingwe aravoma. | ||
Uhana umusore,amuhana agaruka. | ||
Uhaze ikivuge, ntabura ikivugo. | ||
Uhenera umukunzi ntamuhisha innyo. | ||
Uhiga ubutwari n’umugore aragarama. | ||
Uhima igisambo arakibitsa | ||
Uhima inda arayirariza. | ||
Uhisha mu nda imbwa ntimwiba. | ||
Uhishira umurozi akakumaraho abana. | ||
Uhonga umwanzi amara inka. | ||
Uhongera umwanzi amara inka. | ||
Ujya gutera uburezi arabwibanza. | ||
Ujya gutumira sakabaka aba yujuje inyama ibitebo. | ||
Ujya kugaya impundu z’urukwavu abanza kureba imisaya ziturukamo. | ||
Ukandagira agahungu ntahonyora. | ||
Ukize baraza. | ||
Ukize ububwa abukubitira undi. | ||
Ukize ubusore arabubagira. | ||
Uko umugabo aguye si ko amabya ameneka. | ||
Ukora icyo azi yendwa ahetse. | ||
Ukorora acira aba agabanya. | ||
Ukoze hasi yibutsa undi ibuye. | ||
Ukubarira akubeshya agira ati:nupfa tuzajyana. | ||
Ukubira cyane ukamaramo n’ubwalimo. | ||
Ukubise imbeba ntarobanura izihaka. | ||
Ukubise imbwa aba ashaka shebuja. | ||
Ukuboko kwafashe ingoma ntukuyirekura keretse baguciye. | ||
Ukubwiye ubusa umusubiza ubundi. | ||
Ukujana ninjoro umushima bukeye. | ||
Ukumoka kw’imisega ntikubuza abagenzi guhita. | ||
Ukuri gushirira mu biganiro. | ||
Ukuri kunyura mu ziko ntigushye. | ||
Ukuri ntikwica umutumirano. | ||
Ukurushije umugore akurusha urugo. | ||
Ukwanga atiretse arakubwira ati: cyo turwane. | ||
Umanika agati wicaye wajya kukamanura ugahagarara. | ||
Umubabaro w’umwana umenywa na nyina. | ||
Umubyeyi gito aremaza umwana igituba. | ||
Umugabo arigira yakwibura agapfa. | ||
Umugabo asiga imbwa. | ||
Umugabo mbwa anyagiranwa n’abandi ati jye naboze. | ||
Umugabo umwe agerwa kuri nyina. | ||
Umugabo yagiye kunnya inyuma y’igihuru impyisi irahuma, ati: wahuma wagira, intambara nk’iyi inyigeze kabiri yansubira twatongana. | ||
Umugabo yakubitiwe mu nsi yurugo rwa munywanyi we ntiyatabarwa ati kubana n’imbwa ndekeye aho. | ||
Umugabo yatutse undi ati uragapfa undi nawe ati nzagaya imwba izansangayo. | ||
Umugani ugana akariho. | ||
Umugaragu aruta ingaruzwa muheto. | ||
Umugore abyara uwawe ntaba uwawe. | ||
Umugore amenya ayo umukazana mu nkiko, ntamenya ayo umukobwa mu mpinga. | ||
Umugore arabyina ntasimbuka. | ||
Umugore asasira uwishe se. | ||
Umugore bamukubitiye gusambana ati: nasekwa nutarakimeze. | ||
Umugore gito agutatira aguseguye. | ||
Umugore gito arutwa n’inkingi. | ||
Umugore gito arutwa n’umwanzi gica. | ||
Umugore gito ntimubura kubyarana. | ||
Umugore gito ntimujyana iwabo. | ||
Umugore gito ntumusigaho impfubyi. | ||
Umugore mubi agirwa n’ingongo y’umuhoro. | ||
Umugore mukina agukinze umutima, wateba akagutambuka ajya gushaka imbere ye. | ||
Umugore musangira amata ntimusangira amazi. | ||
Umugore mwiza asegura inkokora inkoko zikarinda zibika. | ||
Umugore mwiza ntaba uwawe, yaba uwa mukuru wawe. | ||
Umugore ni intwari, umukanira ----- impinduka yaza akaguta mu nganigani. | ||
Umugore ni nyampiga. | ||
Umugore ni umutima w’urugo. | ||
Umugore ni uwo umuryango. | ||
Umugore ntacyo bitwaye abyara umwana wampamagariraga iki. | ||
Umugore ntajya kurarika, iyo araritse abuza n’uwari kuza. | ||
Umugore si umwiza nk’uwumva. | ||
Umugore umukamira impenda (amashyo) impinduka zaza ati ntacyo wigeze umpa. | ||
Umugore umurika mu mbere yandurura, aba yereka imbeba. | ||
Umugore umwita inka ya Rwogera wamwikura akagukura mu rugo. | ||
Umugore umwita inka ya Rwogera wamwikura wamwikura mukajya i bwami. | ||
Umugore umwita Nyirabarenzi yajya kuvoma akamena ikibindi. | ||
Umugore umwita shenge warimukura mugakura inkingi. | ||
Umugore uri ku mutiba ntabura umutima. | ||
Umugore utazakurushya inkanda agucura agutaha ho. | ||
Umugore w’icyongezankoni abwira umugabo we ngo niwe ruzire. | ||
Umugore w’inkoramwuga, abishima yikoze mu nda. | ||
Umugore w’ubwenge n’umugabo we iyo uburo bweze bagura ibirago bibiri. | ||
Umugore w’ubwenge yonka undi. | ||
Umugore w’umupfu agirango mukeba yagabuye. | ||
Umugore w’umupfu akubitirwa ku ibuga. | ||
Umugore w’umupfu amena ibanga ry’umukamaye. | ||
Umugore w’umupfu arikirigita agaseka. | ||
Umugore w’umupfu arya imbuto agasiga intabire. | ||
Umugore w’umupfu aseka ikibi. | ||
Umugore w’umupfu ateka bwije, umugabo akamuhinduka atihinduye. | ||
Umugore w’umupfu yarikirigise araseka. | ||
Umugore w’umupfu yicara nk’uwashyikiriye. | ||
Umugore w’umupfu, yaje rugezo abyara shikama. | ||
Umugore w’umusaza ntaherekeza urwenya. | ||
Umugore w’undi araryoha. | ||
Umugore wihenda yitwa bantanze urusyo. | ||
Umugore yaryamanye n’ikiremba ati nambariye ubusa ubundi. | ||
Umuhanga wo kurya arara akarabye. | ||
Umuhigi uri kure ntaramurira imbwa. | ||
Umuhini mushya utera amabavu. | ||
Umuhungu w’icyiremba yarongoye umukobwa urwaye intinyi ati unyorosoye nabyukaga. | ||
Umuhutu agira inzara ntagira inzika. | ||
Umuhutu ntashimwa kabili. | ||
Umuhutu urenzwe arenza nyina akaguru. | ||
Umuja aruta umugore mubi. | ||
Umujinya w’imbwa ushirira mu kuzunguza umurizo. | ||
Umukecuru yanyaliye imbaragasa iti: ulitonde n’iyumuhindo yaransize. | ||
Umukecuru yirebye amaguru ati bumba butama waratamiye. | ||
Umukobwa aba umwe agatukisha bose. | ||
Umukobwa bamushima ingendo akarenga iwabo. | ||
Umukobwa w’ubwira asambana asabwa. | ||
Umukobwa w’umupfu asuzuguza umuryango. | ||
Umukobwa w’umutima yubahisha umuryango. | ||
Umukobwa wabuze umuranga yaheze mwa nyina. | ||
Umukobwa wahiriwe yibwira ko akirusha abandi. | ||
Umukunnyi aruhira umuswezi. | ||
Umukunnyi mutindi akunira impare. | ||
Umukunnyi wa cyane yikururiye abaswezi (Umukunnyi yaruhiye umuswezi). | ||
Umukwe ntaba umwana. | ||
Umukwe w’isoni ahera mu mfuruka. | ||
Umukwe w’umupfapfa yarebye imisumbi ya nyirabukwe. | ||
Umuntu apfumbata uwo begeranye. | ||
Umuntu asiga akamwirukaho ntasiga akamwirukamo. | ||
Umuntu asinda akariho. | ||
Umuntu yibyarira ikishi. | ||
Umuntu yigishwa imico mibi n’abandi. | ||
Umunyabukorikori yirutse ku bimusiga, yihisha ibimubona, yihishurira ibyapfuye. | ||
Umunyandugakazi yaragumiwe ati: mbure umugabo mbure n’umukiga? | ||
Umunyazi wa cyane yikururiye abasambanyi. | ||
Umunywanyi wa benshi apfa akererewe. | ||
Umupfu ntabura umupfunya. | ||
Umurenzaho (umurenzo) wera ibijumba. | ||
Umuruho ntiwabira habira nyirawo. | ||
Umusaza uhaze akina n’imyenge y’inzu. | ||
Umusazi arasara akagwa ku ijambo. | ||
Umusazi asiga akamwirukana, ntasiga akamwirukamo. | ||
Umusazi w’umukecuru yabonye uw’umusore yiruka ati nangwa nawe uracyabiharaye. | ||
Umushishi w’umushino ntushira inogonora. | ||
Umushumba yakubise undi ati: genda shahu turacyaragiranye. | ||
Umusonga wundi ntukubuza gusinzira. | ||
Umuswezi w’umuhanga anyaza n’utarakunnye. | ||
Umuswezi w’umuhanga ntarobanura ibituba. | ||
Umutanyu w’ingoma uruta ihundo rizima. | ||
Umutavu w’urulimi iyo waciye ikiziliko ntawe uwutangira. | ||
Umutego mutindi ushibuka nyirawo akiwurora. | ||
Umutego mutindi wica nyirawo. | ||
Umutemeli wishavu ni ijosi. | ||
Umuti w’impaka ni uguceceka. | ||
Umuti w’ubusore ni ukurongora. | ||
Umuti w’ubutindi ni ukwanga guhemuka. | ||
Umutima muhanano ntiwuzura igituza. | ||
Umutima usobetse amaganya ntusobanura amagambo. | ||
Umutima w’imfubyi watanze umutwe w’umusaza kumera imvi. | ||
Umutindi ntacyira niyo akize ntakira uko yabaye. | ||
Umutindi ntakiza undi. | ||
Umututsi umusembereza mu kirambi akagutera ku buriri. | ||
Umututsi umuvura amaso akayagukanurira. | ||
Umututsi umuvura amenyo ejo akayaguhekenyera. | ||
Umutwa ararengwa agatwika ikigega. | ||
Umutware yakubise umugaragu ati urakoze databuja. | ||
Umutware yicarira intebe undi ayibajisha. | ||
Umutwe umwe wifasha gusara, ntiwifasha gutekereza. | ||
Umuwitonze ntiyandura | ||
Umwambari w’umwana agenda nka se. | ||
Umwami akwicira so agacyura nyoko. | ||
Umwami akwicira so ugakoma yombi uti: umugome yapfuye nyagasani. | ||
Umwan zi aba mwa nyoko ntaba kure. | ||
Umwana apfa mu iterura. | ||
Umwana apfira mu iterura. | ||
Umwana murizi ntakurwa urutozi (ntakizwa intozi). | ||
Umwana murizi ntakurwa urutozi. | ||
Umwana ni umutware. | ||
Umwana umuhana avayo ntumuhana ajyayo. | ||
Umwana umwe si umuryango. | ||
Umwana utataramanye na se ntamenya umurage wa sekuru. | ||
Umwana utenguha bwira aneye rimwe. | ||
Umwana utumvira se na nyina yumvira ijeri. | ||
Umwana uzaheka ntumwicisha urume. | ||
Umwana w’umuja ukubitirwa ku mazi nyina yavomye. | ||
Umwana w’umwingingano umuha amata akaruka amaraso. | ||
Umwana w’undi abishya inkonda. | ||
Umwanda ugira akazu. | ||
Umwanzi agucira akobo Imana igucira akanzu. | ||
Umwanzi ntaba kure. | ||
Umwera uturutse ibukuru ukwira hose. | ||
Umwibone (inshiziyamanga) w’umugore yabwiye umwami ati nijye wakakwemeye. | ||
Umwijuto w’ikinonko ugirango imvura ntizagwa. | ||
Unera agati kikubiranyije wahaguruka kakayagutera. | ||
Ungaye guhera ntungaye gutinda. | ||
Upfuye akuruta niyo mugeze ikuzimu arakuruta. | ||
Upfuye arapfurikwa. | ||
Uraritswe i bwami abanza irage. | ||
Uratinda ngo ukumburwe, ugasanga waribagiranye. | ||
Uri ibuzimu azunguza ajyana iwabo. | ||
Uri mwanyina aruma umuheha akongeza undi. | ||
Urose nabi burinda bucya. | ||
Uruboza ruruta ururumbya. | ||
Urubwa ruruta ububwa. | ||
Urubyiruye iimpaza ntirubura impagarara. | ||
Urucira mukaso rugatwara nyoko. | ||
Uruciye mu nsi ntamenya ikiruri imbere. | ||
Urugiye kera ruhinyuza intwari. | ||
Urugo ni urufite igikali. | ||
Urugo rw’umwanzi rurutwa n’itongo. | ||
Urugo rw’undi ruribwamo ntirusegetwamo. | ||
Urugo rwarazwe imishino umwana avukana itanu. | ||
Uruka ntafata uhitwa. | ||
Uruma Isi arahuha. | ||
Urumbije umugore ntasarura umwana. | ||
Urupfu rw’imbwa ni inyama. | ||
Ururimi rubuze icyo ruvuga rubwejagura mu kanwa. | ||
ruriye abandi rutakwibagiwe. | ||
Urushyize kera ruhinyuza intwari. | ||
Urutugu ntirukura ngo rurenge ijosi. | ||
Urwishe ya nka ruracyayirimo. | ||
Urwishigishiye ararusoma. | ||
Urya inshuro n’incuti bigashira udahaze. | ||
Urya urw'undi ntarwara inzoka. | ||
Usanze nyina ashaje avuga ko inka za se zapfuye ubusa. | ||
Usanze umwana w’undi arya amabyi aramubwira ati: komeza. | ||
Useka usuze bwacya ukannya. | ||
Usenya urwe umutiza umuhoro. | ||
Ushaka amahoro yenga amahore. | ||
Ushaka inka aryama nka zo. | ||
Ushaka ko imboro zambuka uruzi abanza ibituba. | ||
Ushaka kugishira ipfa aracyibyarira. | ||
Ushaka ntababarira imisundi. | ||
Ushaka uko nyina yashatse amara amazu. | ||
Ushaka umushaka asanga umweko woroshye. | ||
Ushaka umushaka asanga umweko woroshye. | ||
Ushaka urupfu asoma impyisi. | ||
Ushize impumu yibagirwa icyamwirukankanaga (icyazimuteye). | ||
Ushyingura amurika aba yereka imbeba. | ||
Usiga umugeni ku cyanzu ukajya kwenda uwo ku cyavu. | ||
Usiga umwanzi amara isimbo. | ||
Usurana umujinya ukinera. | ||
Usuze agirwa no kunutsa. | ||
Usuzugura agatuba ka mucyeba kakagutwara umugabo. | ||
Utabusya abwita ubumera. | ||
Utaganiriye na se ntamenya icyo sekuru yavuze (yasize avuze). | ||
Utagera aragereranya. | ||
Utagera ibwami abeshywa byinshi. | ||
Utagira nyirasenge arisenga. | ||
Utagira ubwoba aba atagra ubwenge. | ||
Utagira uwo atuma arituma. | ||
Utakwambuye aragukerereza. | ||
Utaranigwa agaramye agira ngo ijuru riri bugufi (hafi). | ||
Utarapfa aba akiriho. | ||
Utariye ibyo upfuye arya ibyo ugiye. | ||
Utazi akaraye araza ifu. | ||
Utazi akaraye i Fumbwe araza ifu. | ||
Utazi ikibabaje umugabo amutuka gushahurwa. | ||
Utazi ikimuhatse arora imboro ya se igitsure. | ||
Utazi ikizakura yica umutavu. | ||
Utazi inda arara yijuse. | ||
Utazi ubwenge ashima ubwe. | ||
Utazi umurera amureresa amabya imbere. | ||
Utazi Umurundi amurunda mu nzu. | ||
Utazi umwanzi ashima inda. | ||
Utazi umwanzi asiga umubiri. | ||
Utera uburezi arabwibanza. | ||
Uticaniye ntarahurira undi. | ||
Utinura itari iye ayigeza ku mabya | ||
Utuka utamutuka aba yitutse. | ||
Utuma abahutu atuma benshi. | ||
Uvoma yanga avoma ibirohwa. | ||
Uvuze ko nyirurugo yapfuye si we uba amwishe. | ||
Uwabike ntasaba arasumbakaza. | ||
Uwabuze imfura ata ibiheko. | ||
Uwagumiwe ahagamwa n’amazi. | ||
Uwahawe n’Imana ntiyamburwa n’umuyaga. | ||
Uwambaye ikirezi ntamenya ko cyera. | ||
Uwambaye ubusa ni we ugira ndende. | ||
Uwanga amazimwe abandwa habona. | ||
Uwanga gutenguhwa atuma mukuru. | ||
uwanze kumva bwira aneye rimwe | ||
uwanze kumva ntiyanze kubona | ||
Uwanze kwumva abwirwa ari uko amaso atukuye. | ||
Uwanze kwumva ntiyanze kubona. | ||
Uwanze kwumvira se (na nyina) yumvira ijeri. | ||
Uwanze nyakabwana ayangana n’ibyana byayo. | ||
Uwarerewe n’Imana agira ngo arusha abandi guhana. | ||
Uwariwe n’inzoka atinya n’umunyorogoto. | ||
Uwarose nabi burinda bucya. | ||
Uwarya amabyi yarya ikirundo. | ||
Uwashatse neza ahura n’uwashatse nabi akamuseka agakwenkwemura. | ||
Uwashirijwe n’intorezo ntiyadonderwa n’irago. | ||
Uwenze make (amarwa) ntaba yanze ababo. | ||
Uwenze uwo undi yiga gusya. | ||
Uwiba ahetse aba abwiriza uwo mu mugongo. | ||
uwiba ahetse aba yigisha uwo mugongo | ||
Uwibeshya ahomera iyonkeje. | ||
Uwica imbeba ntababarira ihaka. | ||
Uwicishije inkware ukwaha ahora akumanitse. | ||
Uwifuje umugisha w’undi annya ibuye. | ||
Uwifuza icyo azabona aravuga ngo icyampa ngapfa. | ||
Uwigize igihuru anebwamo. | ||
Uwigize igitebo ayora ivu. | ||
Uwirinda imishyukwe ayinyarira hakiri kare. | ||
Uwitonze (ugiye kera) akama ishashi. | ||
Uwitonze akama ishashi. | ||
Uwitonze atoragura icyatakaye. | ||
Uwitonze atura mu itongo ry’inkuba. | ||
Uwitumiye yitwaza intebe. | ||
Uwiturwa ineza n’uwo yayigiriye aba agira Imana. | ||
Uwivumbuye n’ubundi aba yivumbitse. | ||
Uwiyishe ntaririrwa. | ||
Uwo kitararya (kitarahanda) agira ngo nta menyo kigira. | ||
Uwo uzaheka ntumwicisha urume. | ||
Uwo zivugutiwe ni wo zinywa. | ||
Uwububa abonwa n’uhagaze. | ||
Uyambariza ku ziko ikagusiga ivu. | ||
Uyikura mu kabindi ikagukura mu bagabo. | ||
Uzabona uri i Rwanda. | ||
Uzangaye guhera ntuzangaye gutinda. | ||
Uzangaye gutinda ariko ntuzangaye guhera. | ||
Uzapfa akakurushya ntakagucure. | ||
Uzasya mvome. | ||
V | ||
Vuguziga ni umwana w’Umunyarwanda. | ||
W | ||
Wabanguka ngo ushimwe, ugasanga umugayo wagutanzeyo. | ||
Wanga gucyura ihene hakibona, bwakwira ugahebeba nka yo. | ||
Wanga kwenda umuja bugacya atwite. | ||
Wigana ingendo y’undi ugatagataga. | ||
Wikanira umugisha w’undi ukannya ibuye. | ||
Wima igihugu amaraso, imbwa zikayanwera ubuntu. | ||
Wiringira amahoro amaherere ari inyuma (yaraye ku nzira). | ||
Wiringira ijosi rikakubyarira umwingo. | ||
Wirukana imbwa akari kera ukayimara ubwoba. | ||
Wirukana umugore uguguna igufa ukazana urimira bunguri. | ||
Wishinga imishinga y’imishino ugasarura imishumi y’ishati. | ||
Wishinga innyo y’undi iyawe ikarangara. | ||
Witaba kare ugatumwa kure. | ||
Y | ||
YEZU ATI WABIMENYE | ||
Z | ||
Zikama ababiri. | ||
Zikama abahari | ||
Zikamwa ayo zitahanye. |