Jump to content

Abanyarwanda

Kubijyanye na Wikipedia
Igihugu cya banyarwanda

Ijambo Abanyarwanda ryerekeza ku bukoloni bw’Abanyarwanda cyangwa se abenegihugu, ni hagati y’Intambara ya Mbere y'Isi Yose hamwe na 1960 bimukiye muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo . Iri jambo rikoreshwa mu kubatandukanya na Abanyamulenge, Abanyarwanda bimukiye mu ruhengeri mu kinyejana cya 19.

Babonye ubwenegihugu bwa Kongo mu bwigenge ku Bubiligi ku ya 30 Kamena 1960. Itegeko rya Kongo ryerekeye ubwenegihugu ryavuze ko kuba Umunyekongo, umuntu agomba kuba umwe mu bagize ubwoko bwari mu mbibi za Kongo nk'uko byashyizweho mu nama y'i Berlin muri 1885. Abanyekongo Banyarwanda bigaruriye Rutshuru, Masisi, Walikale na Kalehe mbere yo 1885. Nyuma, bongeye gushimangirwa nk'abaturage muri Zayire ( ubu ni Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo ) mu 1972 na Mobutu Sese Seko igihe yari akeneye inkunga yabo, hanyuma ubwenegihugu bwabo babwamburwa mu 1981. Iki cyemezo cyongeye gushimangirwa hafi y’ubutegetsi bwa Mobutu burangiye, mu nama y’igihugu yigenga yo muri 1992.

Umuntu agomba kumva ibidasobanutse ku butegetsi bwa Mobutu ku bijyanye na Banyarwanda. Ijambo Banyarwanda risobanura gusa "abantu bakomoka mu Rwanda". Ni ngombwa kumenya ko mbere y’inama ya Berlin mu 1885, yagabanije Afurika mu bihugu by’abakoloni, nta mipaka ifatika yari hagati y’u Rwanda na Kongo. Banyarwanda yateguwe mu bwami kandi ubwo bwami bugera no mu burasirazuba bwa Kongo i Masisi, Rutshuru, Kalehe, Walikale, Munigi n'umujyi wa Goma. Umuntu agomba kumva neza ko hari u Rwanda, cyane cyane impunzi z'abatutsi zahunze impinduramatwara y'Abahutu mu 1959-1962. Izi mpunzi zabonye ubwenegihugu binyuze mu iteka rya Mobutu ryo muri 1972. Igihe FPR yafataga ubutegetsi mu Rwanda muri 1994 benshi muri izo mpunzi basubiye mu Rwanda.

Amatsinda yose akurikira ni Banyarwanda yabaga muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo:

- Kinyarwanda avuga abantu bari mu mbibi za congo mu 1885 mbere y’inama ya Berlini kandi babonye ubwenegihugu bwo kwigenge .

- Abantu bakomoka mu Rwanda bimukiye gutura muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo hagati ya 1885 na 1960 bakabona ubwenegihugu mu bwigenge

- Abantu bakomoka mu Rwanda baje gukora muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo gukora mu birombe bya Katanga. Bagumanye ubwenegihugu bwabo bw'u Rwanda

- Impunzi z'u Rwanda zahungiye muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo muri 1959-1962 ( Rwanda rwigenga mu 1962 ). Basubiye mu Rwanda igihe FPR yafataga ubutegetsi mu Rwanda mu 1994

- Abanyarwanda baba muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo .

- Impunzi z'Abahutu zo mu Rwanda zahungiye muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo muri 1994.

Reba[hindura | hindura inkomoko]

  • Nest, Michael, hamwe na Francois Grigno na Emizet F. Kisangani (2006). "Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo: Ibipimo by'ubukungu by'intambara n'amahoro" Lynne Rienner Publishers, Boulder, CO (pp. 20-24)
  • http://www.unhcr.org/publ/PUBL/46dbd79a2.html