Injangwe

Kubijyanye na Wikipedia
Injangwe
Felis catus-cat on snow

Injangwe (Felis catus) ni ubwoko bw’inyamabere z’inyamabere ntoya. Ni bwo bwoko bwonyine bwororerwa mu muryango wa Felidae kandi bakunze kwitwa injangwe yo mu rugo kugira ngo butandukane n’abanyamashyamba bo mu muryango. Injangwe irashobora kuba injangwe yo munzu, injangwe yumurima cyangwa injangwe isanzwe; ibyanyuma bigenda byisanzuye kandi birinda guhura nabantu. Injangwe zo mu rugo zihabwa agaciro nabantu kubusabane nubushobozi bwabo bwo guhiga imbeba. Ubwoko bwinjangwe bugera kuri 60 buramenyekana mubyanditswe bitandukanye.

Injangwe

Injangwe isa na anatomiya nandi moko ya felid: ifite umubiri ukomeye uhindagurika, refleks yihuse, amenyo atyaye hamwe ninzara zishobora gukururwa zahujwe no kwica umuhigo muto. Iyerekwa ryayo nijoro no kumva impumuro nziza. Itumanaho ryinjangwe ririmo amajwi nko gutema, gutobora, gushimisha, gutontoma, gutontoma no gutontoma kimwe nururimi rwihariye rwinjangwe. Inyamanswa ikora cyane mugitondo na nimugoroba, injangwe ni umuhigi wenyine ariko ubwoko bwimibereho. Irashobora kumva amajwi acogoye cyangwa hejuru cyane mugihe cyamatwi yabantu, nkayakozwe nimbeba nandi matungo magufi. Isohora kandi ikamenya feromone.

Injangwe zo mu rugo z’abagore zirashobora kugira inyana kuva mu mpeshyi kugeza mu mpeshyi, hamwe nubunini bwimyanda akenshi buva hagati yinjangwe ebyiri. Injangwe zo mu rugo zororerwa kandi zikerekanwa mu birori nk'injangwe zanditswemo, zikunda kwitwa injangwe. Kunanirwa kugenzura ubworozi bw’injangwe z’inyamanswa mu gutera no gutembera, ndetse no gutererana amatungo, byatumye umubare munini w’injangwe zororerwa ku isi, bigira uruhare mu kuzimangana kw'inyoni zose, inyamaswa z’inyamabere, n'ibikururuka hasi, kandi bituma abantu bagenzura.

Injangwe zororerwa bwa mbere mu burasirazuba bwo hafi ahagana mu 7500 mbere ya Yesu. Byari bimaze igihe kinini bitekerezwa ko gutunga injangwe byatangiriye muri Egiputa ya kera, kuko kuva nko mu 3100 mbere ya Yesu byahawe injangwe muri Egiputa ya kera.

Imiyoboro[hindura | hindura inkomoko]