Nijeriya

Kubijyanye na Wikipedia
Ibendera rya Nigeriya
Ikarita ya Nigeriya
National Church of Nigeria in Abuja 22
Mountains in Nigeria 07

Nijeriya cyangwa Nigeriya, Repubulika ya Nijeriya (izina mu cyongereza : Federal Republic of Nigeria ; izina mu kigibo : Njíkötá Óchíchìiwù Naíjíríà ; izina mu gifurahe : Republik Federaal bu Niiseriya ; izina mu kiyoruba : Àpapọ̀ Olómìnira ilẹ̀ Nàìjíríà ; izina mu gihawusa : Jamhuriyar Tarayiar Nijeriya ) n’igihugu muri Afurika. Umurwa mukuru wa Nijeriya witwa Abuja.

Coat of arms of Nigeria

Indimi nkuru za Nijeriya ni ikigibo, ikiyoruba, igihawusa, n’icyongereza.

Nijeriya yabayemo ibihugu byinshi by’abasangwabutaka mbere y’abakoloni n’ubwami kuva mu kinyagihumbi cya kabiri mbere ya Yesu, aho umuco wa Nok mu kinyejana cya 15 mbere ya Yesu wabaye ubumwe bwa mbere muri icyo gihugu. Intara ya kijyambere yatangiriye ku bukoloni bw’Abongereza mu kinyejana cya 19, ifata imiterere y’akarere kayo hamwe n’ubuyobozi bwa Nijeriya y'Amajyepfo na Protekate ya Nijeriya y'Amajyaruguru mu 1914 na Lord Lugard. Abongereza bashizeho inzego z’ubuyobozi n’amategeko mu gihe bakurikiza amategeko ataziguye binyuze mu batware gakondo bo mu karere ka Nijeriya. Nijeriya yabaye federasiyo yigenga ku ya 1 Ukwakira 1960. Yahuye n’intambara y’abenegihugu kuva 1967 kugeza 1970, ikurikirwa n’ubutegetsi bwa gisivili bwatowe binyuze mu nzira ya demokarasi hamwe n’igitugu cya gisirikare, kugeza igihe habaye demokarasi ihamye mu matora y’umukuru w’igihugu ya 1999; amatora yo mu 2015 bwari bwo bwa mbere perezida uriho atsinzwe amatora.

Nijeriya ni igihugu cy’amahanga yose gituwe n’amoko arenga 250 avuga indimi 500 zitandukanye, zose zikaba zifite imico itandukanye. [11] [12] Amoko atatu manini ni Hausa mu majyaruguru, Yoruba mu burengerazuba, na Igbo mu burasirazuba, hamwe hamwe akaba arenga 60% by'abaturage bose. Ururimi rwemewe ni Icyongereza, rwatoranijwe kugirango rworohereze ubumwe bwindimi kurwego rwigihugu. Itegekonshinga rya Nijeriya riharanira ubwisanzure mu idini [16] kandi rikaba rifite bamwe mu baturage b’abayisilamu n’abakirisitu benshi ku isi, icyarimwe. Nijeriya igabanijwemo kabiri hagati y’abayisilamu, baba mu majyaruguru n’abakristu, baba mu majyepfo; amadini y'abasangwabutaka, nk'aya kavukire yo mu bwoko bwa Igbo na Yoruba, ari mbarwa.

Nijeriya nimbaraga zo mukarere muri Afrika, imbaraga zo hagati mububanyi n’amahanga, kandi ni imbaraga zigaragara ku isi. Ubukungu bwa Nijeriya ni bunini muri Afurika, ku mwanya wa 25 ku isi ku musaruro rusange, na 25 muri PPP. Nijeriya bakunze kwita Igihangange cya Afurika bitewe n’abaturage benshi n’ubukungu [19] kandi ifatwa nkisoko rigenda ryiyongera na Banki yisi. Icyakora, igihugu kiri hasi cyane ku rutonde rw’iterambere ry’abantu kandi gikomeza kuba kimwe mu bihugu byononekaye cyane ku isi. [20] Nijeriya ni umunyamuryango washinze Umuryango w’ubumwe bw’Afurika kandi ni umunyamuryango w’imiryango mpuzamahanga, harimo Umuryango w’abibumbye, Umuryango w’ibihugu bigize Umuryango, NAM, [22] Umuryango w’ubukungu w’ibihugu bya Afurika y’iburengerazuba, na OPEC. Numunyamuryango witsinda rya MINT ridasanzwe ryibihugu kandi ni kimwe mubukungu bukurikira.

Air Nigeria Boeing 737-300 Iwelumo


References[hindura | hindura inkomoko]


Igihugu muri Afurika
Afurika y’Epfo | Aligeriya | Angola | Bene | Botswana | Burukina Faso | Cade | Kameruni | Kapu Veri | Komore | Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo | Kongo | Kote Divuwari | Eritereya | Eswatini | Etiyopiya | Gabon | Gambiya | Gana | Gineya | Gineya-Biso | Gineya Ekwatoriyale | Jibuti| Kenya| Lesoto| Liberiya | Libiya | Madagasikari | Malawi | Mali | Misiri | Moritaniya | Morise | Maroke| Mozambike | Namibiya | Nigeri | Nijeriya | Repubulika ya Santara Afurika | Rwanda | Sawo Tome na Purensipe | Senegali | Seyishele | Siyera Lewone | Somaliya | Sudani | Sudani y’Amajyepfo | Tanzaniya | Togo | Tunisiya | Ubugande | Uburundi | Zambiya | Zimbabwe