Agnes Matilda Kalibata

Kubijyanye na Wikipedia

Dr. Agnes Matilda Kalibata ni Umunyarwandakazi w'inzobere mu bijyanye n'ubuhinzi ndetse akaba yari minisitiri w’Ubuhinzi n’Ubworozi w'igihugu cy'u Rwanda kuva mu mwaka wa 2008 kugeza mu mwaka wa 2014[1][2]

Muri 2014, Kalibata yatorewe kuyobora Alliance for a Green Revolution in Africa (AGRA) umuryango nyafurika ugamije kurwanya ubucye bw'imirire ndetse no kuzamura iterambere ry'abahinzi mu bihugu 11 by'Afurika.[3][4]

Agnes Kalibata
Agnes Kalibata mu mwaka wa 2019

Ubuzima bwo hambere n'Uburezi[hindura | hindura inkomoko]

Kalibata yavukiye mu Rwanda akurira mu buzima bw'impunzi mu gihugu cya Uganda arerwa n'ababyeyi bari bafite amikoro macye.[5] Yabonye impamyabumenyi ihanitse mu bijyanye na entomologiya na biohimiya, akurikirwa n'impamyabumenyi ihanitse mu buhinzi, haba muri kaminuza ya Makerere yo muri Uganda.[6] Yabonye impamyabumenyi y'ikirenga. muri entomologiya ayikuye muri kaminuza ya Massachusetts Amherst.[4] Amaze kubona impamyabumenyi mu mwaka wa 2005, yakoze ubushakashatsi mu kigo cy’ubushakashatsi cy’ubuhinzi cya Kawanda n’ikigo mpuzamahanga cy’ubuhinzi bubera mu bice by'ubushyuhe, ku bufatanye na kaminuza ya Makerere ya Uganda na kaminuza ya Massachusetts[4]

Umwuga[hindura | hindura inkomoko]

Kalibata yabaye minisitiri w’ubuhinzi n’umutungo w’u Rwanda kuva mu 2008 kugeza 2014.[4] Muri manda ye yose, yateje imbere ikoreshwa ry’ubumenyi bushingiye ku bumenyi mu buhinzi mu kongera umusaruro w’ibiribwa no guteza imbere ibiribwa, yibanda ku miryango y'abahinzi.[4] Yashyize mu bikorwa politiki, igamije guhuza abahinzi n’abaturanyi n’abakiriya, ndetse na gahunda yo guhinga amakoperative, na gahunda yo kugabirana inka byorohereza imiryango gutunga inka.[7]

Mu myaka itandatu yari minisitiri, urwego rw’ubukene mu Rwanda rwaragabanutse hejuru ya 50%; ingengo y’imari y’ubuhinzi y’umwaka yavuye kuri miliyoni 10 US $ igera kuri miliyoni 150 USD; n'u Rwanda rwabaye igihugu cya mbere cyashyize umukono ku masezerano muri gahunda rusange yo guteza imbere ubuhinzi muri Afurika (gahunda ya Komisiyo y’umuryango w’ubumwe bw’Afurika ).[4] Yashimiwe na benshi kubera ibyo bagezeho,[4] ariko imiryango imwe iharanira uburenganzira bwa muntu yanenze iyo politiki kuko inkunga y'amafaranga yahawe gusa abahinzi bakurikiza politiki ya leta yo guhuza ubutaka.[7]

Mu mwaka wa 2014, yabaye umuyobozi wungirije wa kaminuza y’u Rwanda mu iterambere ry’inzego.[4]

Kuva muri Nzeri 2014, yabaye perezida w'Umuryango ushinzwe impinduramatwara y’ibidukikije muri Afurika (AGRA),[8] umuryango uyobowe n’Afurika ufite intego yo kuzamura umutekano w’ibiribwa n’amafaranga y’imiryango ingana na miliyoni 30 zizwi mu bihugu 11 bya Afurika 2021 [9] na, mubindi, gutanga uburyo bwo kubona imbuto nziza ninguzanyo. [4] Ari kandi mu buyobozi bw'ikigo mpuzamahanga gishinzwe ifumbire mvaruganda n'ikigo cy'ubuyobozi cya Anand, muri Gujarati . [10]

Kalibata yagize uruhare runini muri MINAGRI, Minisiteri y’ubuhinzi n’umutungo w’u Rwanda; yagizwe umunyamabanga uhoraho wa minisiteri mu 2006, Umunyamabanga wa Leta ushinzwe ubuhinzi mu 2008, na Minisitiri w’ubuhinzi n’umutungo wuzuye mu 2009. [11] [12] Yakoze kandi indi myanya myinshi harimo umuyobozi w’inama y’ikigo cy’ubuhinzi n’ubworozi ndetse n’umuyobozi w’ikigo cy’igihugu gishinzwe ubushakashatsi ku mavuriro mu Rwanda. [13] Yakoze mu Nama Ngishwanama y'Ikigo Mpuzamahanga gishinzwe Ubushakashatsi ku biribwa ndetse anayobora umushinga wa Banki y'Isi mu Rwanda. [13]

Kalibata yabaye umwe mu bagize inama y'ubutegetsi mpuzamahanga y’ifumbire mvaruganda (IDFC) kuva mu 2008, aho ayoboye komite nyafurika y’ubuyobozi, akaba n'umwe mu bagize komite nyobozi n’ubugenzuzi.[6] Ni umwe mu bagize inama nyinshi z’igihugu ndetse n’amahanga harimo nka kaminuza y’u Rwanda, Ubushobozi bw’Afurika, Inama y’Ihuriro ry’Ubukungu ku Isi, Komisiyo ishinzwe kurwanya imihindagurikire y’ikirere hamwe n’itsinda ry’ubuhinzi n’inzobere mu kwihaza mu biribwa.[4]

Muri 2019, umunyamabanga mukuru w’umuryango w’abibumbye, António Guterres, yashyizeho Kalibata nk'intumwa idasanzwe mu nama y’ibiribwa 2021. [14]

Imyanya ya politiki[hindura | hindura inkomoko]

Kalibata yagize uruhare runini mu guharanira uburinganire mu Rwanda, ashimangira inyungu z’ubukungu zo gushishikariza abagore kugira uruhare runini muri sosiyete kuko u Rwanda rwakize jenoside yo mu Rwanda yo mu 1994 yahitanye abantu 800.000 mu mezi atatu bigatuma abaturage b’u Rwanda 60% b’abagore. [15]

Amashimwe n'ibihembo[hindura | hindura inkomoko]

Mu mwaka wa 2012, Kalibata yahawe igihembo cya Yara (ubu cyitwa igihembo cy’ibiribwa muri Afurika ), gishimangira umuntu ku giti cye cyangwa ikigo cyayoboye imbaraga zo guhindura ukuri mu buhinzi muri Afurika.[4]

Muri 2018, kaminuza ya Liege, mu Bubiligi yamuhaye impamyabumenyi y'ikirenga y'icyubahiro kubera ubuyobozi bw'icyubahiro (2018).[4]

Niwe wahawe umudari w’imibereho rusange ya NAS 2019: wasobanuwe n’ishuri rikuru ry’ubumenyi nk’igihembo cyubahwa cyane, uyu mudari uhabwa buri mwaka umuhanga ukoresha siyanse ku nyungu rusange.[4]

Notes[hindura | hindura inkomoko]

  1. Ministry of Agriculture and Animal Resources
  2. https://www.theguardian.com/global-development/2020/mar/12/un-under-fire-over-choice-of-corporate-puppet-as-envoy-at-key-food-summit
  3. https://web.archive.org/web/20200728204621/https://agra.org/zt_team/dr-agnes-kalibata-2/
  4. 4.00 4.01 4.02 4.03 4.04 4.05 4.06 4.07 4.08 4.09 4.10 4.11 4.12 http://www.nasonline.org/programs/awards/2019-nas-awards/Kalibata.html
  5. https://medium.com/@AGRAAlliance/by-agnes-kalibata-1bfa6118ecad
  6. 6.0 6.1 https://web.archive.org/web/20150719004926/https://ifdc.org/board-of-directors/agnes-kalibata/
  7. 7.0 7.1 https://modernfarmer.com/2013/10/rwandas-ag-minister-agnes-matilda-kalibata/
  8. https://agra.org/who-we-are-our-leadership/agnes-kalibata-3/
  9. "Our Story". AGRA (in American English). Archived from the original on 2019-07-17. Retrieved 2019-02-10.
  10. "Agnes Kalibata". bloomberg.com. Retrieved 2019-12-16.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
  11. Alexandre, Kayitare. "DR AGNES KALIBATA IS AWARDED YARA PRIZE FOR HAVING PROMOTED FOOD SECURITY IN RWANDA" (PDF). MINAGRI Weekly Flash News. Archived from the original (PDF) on 2016-05-28. Retrieved 2019-02-13.
  12. "Prize Laureates" (in American English). 2019-01-14. Retrieved 2020-04-02.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
  13. 13.0 13.1 "Agnes M. Kalibata". African Development Bank (in Icyongereza). Archived from the original on 2016-11-21. Retrieved 2019-02-10.
  14. Ms. Agnes Kalibata of Rwanda - Special Envoy for 2021 Food Systems Summit United Nations, press release of December 16, 2019.
  15. Anthony Faiola (19 May 2008). "Women pave way for Rwanda's revival". thestar.com (in Icyongereza). Retrieved 2019-02-02.